Nowe odkrycia na temat wpływu terapii immunologicznych na ryzyko chorób sercowo-naczyniowych
Ostatnie badania naukowe przynoszą przełomowe informacje o związku między stosowaniem inhibitorów punktów kontrolnych układu odpornościowego a zwiększonym ryzykiem wystąpienia zawałów serca i udarów mózgu. Badania, przeprowadzone przez zespół naukowców z New York University Grossman School of Medicine i opublikowane w Nature Cardiovascular Research, rzucają nowe światło na to, jak terapie immunologiczne stosowane w leczeniu raka mogą zakłócać regulację układu odpornościowego w blaszce miażdżycowej.
Rola układu odpornościowego w miażdżycy
Miażdżyca to proces chorobowy, w którym w ścianach tętnic odkładają się blaszki zbudowane z lipidów, komórek zapalnych i substancji macierzy zewnątrzkomórkowej. Z czasem te blaszki mogą powodować zwężenie naczyń krwionośnych, prowadząc do chorób takich jak zawał serca czy udar mózgu. W badaniu naukowcy przyjrzeli się, jak molekuły punktów kontrolnych układu odpornościowego – które są celami terapii przeciwnowotworowych – wpływają na procesy zapalne w tych zmianach miażdżycowych.
W szczególności badacze zidentyfikowali kluczową rolę molekuł takich jak PD-1, CTLA4 czy LAG3, które regulują aktywność układu odpornościowego. Terapie blokujące te punkty kontrolne (tzw. inhibitory punktów kontrolnych) pomagają pobudzać układ odpornościowy w walce z nowotworami, jednak zdaniem naukowców mogą także nieumyślnie wzmacniać procesy zapalne w tętnicach.
Metodologia badania
W ramach badania wykorzystano najnowocześniejsze technologie, takie jak sekwencjonowanie RNA na poziomie pojedynczych komórek (scRNA-seq), aby szczegółowo zbadać komórki układu odpornościowego obecne w blaszce miażdżycowej. Analizie poddano próbki uzyskane od 22 pacjentów, u których przeprowadzono operacje tętnic szyjnych, oraz próbki zdrowych tkanek jako punkt odniesienia. Naukowcy zidentyfikowali ponad 69 tysięcy komórek odpornościowych, co pozwoliło na stworzenie mapy interakcji immunologicznych w blaszce miażdżycowej.
Dodatkowo, badacze przeprowadzili zaawansowane analizy receptorów ligandowych, skupiając się na molekułach takich jak CTLA4 i PD-1, będących celami zatwierdzonych przez FDA terapii immunologicznych. Istotnym elementem badania było także zastosowanie modeli zwierzęcych oraz doświadczeń ex vivo na ludzkich tkankach naczyniowych w celu zrozumienia wpływu blokady molekuł immunologicznych na reakcje zapalne w tętnicach.
Kluczowe odkrycia badawcze
Jednym z najważniejszych wniosków badania jest identyfikacja specjalistycznych komórek dendrytycznych (CCR7+FSCN1+) jako kluczowych regulatorów interakcji immunologicznych w blaszce miażdżycowej. Te komórki, pełniące rolę „centrów sygnalizacyjnych”, wpływają na aż 15 różnych szlaków interakcji molekularnych, które mogą zarówno pobudzać, jak i hamować odpowiedź immunologiczną.
Okazało się, że pacjenci z cukrzycą typu 2 mieli zmniejszoną liczbę tych komórek dendrytycznych, co wiązało się z osłabieniem interakcji związanych z molekułami PD-1 i CTLA4. Terapie obniżające poziom lipidów, takie jak leki statynowe, również wpływały na profil immunologiczny blaszki miażdżycowej, redukując reakcje zapalne, a jednocześnie zwiększając obecność ochronnych molekuł, takich jak galektyna-3.
Eksperymenty ex vivo wykazały, że blokada receptorów PD-1 lub CTLA4 prowadziła do wzmożonej aktywacji komórek T w blaszce miażdżycowej, co z kolei wiązało się ze wzrostem stanu zapalnego w tych tkankach. Komórki T w takich warunkach wykazywały zwiększoną ekspresję markerów cytotoksyczności i odpowiedzi prozapalnych, co wskazuje, że inhibitory punktów kontrolnych mogą przyczyniać się do zaostrzenia procesów zapalnych w tętnicach.
Znaczenie kliniczne i dalsze perspektywy
Badanie dostarcza kluczowych informacji na temat potencjalnych skutków ubocznych stosowania terapii immunologicznych w leczeniu nowotworów. Chociaż inhibitory punktów kontrolnych stanowią potężne narzędzie w onkologii, mogą one nieumyślnie zwiększać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, zwłaszcza u pacjentów z istniejącymi wcześniej schorzeniami, takimi jak cukrzyca czy podwyższony poziom cholesterolu.
Wyniki badania podkreślają konieczność ostrożnego monitorowania pacjentów onkologicznych pod kątem zdrowia sercowo-naczyniowego. W przyszłości możliwe jest opracowanie terapii celowanych, które minimalizowałyby te ryzyka, na przykład poprzez łączenie inhibitorów punktów kontrolnych z lekami przeciwzapalnymi lub terapiami obniżającymi poziom lipidów.
Wnioski końcowe
Eksploracja roli punktów kontrolnych układu odpornościowego w miażdżycy otwiera nowe perspektywy dla medycyny. Badanie pokazuje, jak skomplikowane są interakcje między układem odpornościowym a procesami chorobowymi w organizmie człowieka, zwłaszcza w kontekście chorób wieloczynnikowych, takich jak miażdżyca.
Odkrycie roli komórek CCR7+FSCN1+ jako kluczowych regulatorów procesów zapalnych w tętnicach oraz wpływu terapii immunologicznych na te procesy może przyczynić się do poprawy strategii terapeutycznych w onkologii i kardiologii. To ważny krok w kierunku zrozumienia, jak najlepiej balansować leczenie nowotworów z ochroną zdrowia sercowo-naczyniowego.
