Badania wykazują, że pisanie ręczne aktywuje kluczowe obszary mózgu odpowiadające za pamięć i uczenie się, co sugeruje, że szkoły powinny znaleźć równowagę między tradycyjnymi a cyfrowymi metodami pracy.
W ostatnim badaniu opublikowanym w czasopiśmie Frontiers in Psychology, naukowcy zbadali, jak różni się wpływ pisania ręcznego i na klawiaturze na konektywność mózgu i proces uczenia, wykorzystując w tym celu zaawansowane technologie wysokiej rozdzielczości EEG (HD EEG). Wyniki badania mogą mieć istotne implikacje dla współczesnej edukacji.
Tło badania
W dobie powszechnej cyfryzacji, coraz częściej ręczne pisanie jest zastępowane przez urządzenia elektroniczne. Mimo iż pisanie na klawiaturze jest często promowane ze względu na wygodę, istnieją dowody sugerujące, że tradycyjne pisanie ręczne zdecydowanie wspiera rozwój zdolności poznawczych. Badania pokazują, że ręczne pisanie pomaga poprawić umiejętności takie jak rozpoznawanie liter, zapamiętywanie i prawidłowe zapisywanie słów.
Neurobiolodzy podkreślają, że precyzyjna kontrola motoryczna wymagana podczas pisania ręcznego angażuje unikalne procesy neuronalne. To właśnie te procesy tworzą optymalne warunki dla zapamiętywania i przyswajania nowych informacji. Narzędzia takie jak EEG odgrywają kluczową rolę w analizie dynamiki sieci neuronowych zajmujących się różnymi rodzajami aktywności. Nadal jednak potrzebne są dalsze badania, aby w pełni wyjaśnić różnice neurobiologiczne między pisaniem ręcznym a komputerowym.
Przebieg badania
Badanie przeprowadzone na Norweskim Uniwersytecie Nauki i Technologii (NTNU) objęło 40 studentów, głównie w wieku dwudziestu kilku lat. Do ostatecznej analizy zakwalifikowano dane z 36 osób, które spełniły kryterium praworęczności oceniane za pomocą Edynburskiego Inwentarza Lateralizacji. Taka selekcja umożliwiła wyeliminowanie potencjalnych zakłóceń wynikających z użycia obu rąk.
Uczestnicy zostali zrekrutowani na kampusie uniwersytetu i wynagrodzeni biletami do kina. Każdy mógł w dowolnym momencie zrezygnować z udziału w eksperymencie, który uzyskał zgodę regionalnej komisji etycznej ds. medycznych i zdrowotnych w Norwegii. Zadania eksperymentalne polegały na pisaniu słów w sposób odręczny za pomocą rysika cyfrowego lub wprowadzaniu tych samych słów na klawiaturze. Eksperyment przeprowadzono przy użyciu oprogramowania E-Prime 2.0 na urządzeniach Microsoft Surface Studio.
Podczas każdego zadania przez pierwsze pięć sekund od rozpoczęcia działania rejestrowano aktywność mózgu za pomocą 256-kanałowej siatki czujników Geodesic Sensor Net (GSN). Zebrane dane były następnie analizowane z wykorzystaniem specjalistycznego oprogramowania BESA, które uwzględnia korekcje artefaktów oraz analizy konektywności w czasie i częstotliwości.
Wyniki badania
Rezultaty jednoznacznie potwierdziły, że pisanie ręczne wiąże się z silniejszą i bardziej rozbudowaną konektywnością mózgu w porównaniu z pisaniem na klawiaturze. Szczególnie zauważalne były różnice w zakresie aktywności fal mózgowych w pasmach theta (3,5–7,5 Hz) oraz alfa (8–12,5 Hz). W przypadku pisania ręcznego zaobserwowano zwiększoną aktywność w regionach parietalnych (ciemieniowych) oraz centralnych mózgu, które odpowiadają za uwagę, pamięć i integrację bodźców czuciowo-ruchowych.
Analizy funkcjonalnej konektywności ujawniły znacznie silniejszą spójność sygnałów w regionach parietalnych oraz na osi centralnej dla pisania ręcznego. Słabsze i mniej rozległe wzorce konektywności odnotowano podczas pisania na klawiaturze, co wskazuje na mniejsze zaangażowanie mózgu w procesy poznawcze. Co więcej, w przypadku pisania odręcznego zaobserwowano rozbudowany układ „klastrów” połączeń neuronowych, których nie wykryto podczas pisania komputerowego.
Analizy statystyczne, w tym testy T, potwierdziły istotność różnic w konektywności między obiema metodami pisania. Pisanie ręczne angażuje bardziej złożone procesy motoryczne i poznawcze, co może wyjaśniać jego korzystny wpływ na procesy uczenia się i przetwarzania informacji.
Wnioski i znaczenie dla edukacji
Ostateczne wyniki badania wyraźnie wskazują na przewagę pisania ręcznego w aktywowaniu kluczowych obszarów mózgu odpowiedzialnych za uczenie się i pamięć. Obserwowane różnice w pasmach theta i alfa, charakterystyczne dla aktywności poznawczej, stanowią wystarczającą przesłankę do tego, by ponownie przemyśleć miejsce tradycyjnych metod nauczania w nowoczesnych systemach edukacyjnych.
Znaczenie tych wyników wykracza poza naukę samą w sobie, dostarczając konkretnych argumentów dla decydentów edukacyjnych na temat równowagi między technologią a tradycyjnymi metodami. Włączenie pisania ręcznego jako stałego elementu szkolnych programów nauczania może przynieść wymierne korzyści w zakresie wspierania zdolności poznawczych uczniów, łagodząc jednocześnie potencjalne negatywne skutki wszechobecnej cyfryzacji.
