Ból pooperacyjny jest naturalnym zjawiskiem, które zazwyczaj mija w ciągu kilku tygodni od zabiegu chirurgicznego. Niestety, nie dla każdego proces ten przebiega tak gładko. Niemal 20% pacjentów doświadcza przewlekłego bólu, który może trwać miesiącami, a nawet latami. Taka sytuacja znacząco obniża jakość życia i zwiększa ryzyko nadużywania opioidów. Symptomy przewlekłego bólu bywają zróżnicowane – zarówno w intensywności, jak i w rodzaju odczuwanego dyskomfortu – co sprawia, że skuteczne leczenie jest dużym wyzwaniem.
Badacze z Washington University School of Medicine w St. Louis postanowili bliżej przyjrzeć się temu problemowi, otrzymując niemal 5 milionów dolarów dofinansowania od National Institute of Neurological Disorders and Stroke w ramach Narodowych Instytutów Zdrowia (NIH). Środki te mają wesprzeć badania nad czynnikami wpływającymi na rozwój przewlekłego bólu pooperacyjnego i jego różnorodność wśród pacjentów.
„Nie wiemy jeszcze w pełni, dlaczego ból pooperacyjny utrzymuje się u niektórych pacjentów, podczas gdy inni wracają do zdrowia bez trwałych konsekwencji. Nie znamy również dokładnych mechanizmów odpowiadających za różnorodność objawów w tych przypadkach. Poznanie tych czynników pozwoliłoby nam stworzyć spersonalizowane narzędzia oceny ryzyka, metody zapobiegania bólowi oraz plany zarządzania, które pozwolą pacjentom podejmować bardziej świadome decyzje. Dzięki temu zmniejszy się ryzyko długotrwałego stosowania opioidów, a jakość życia ulegnie poprawie.”
– Simon Haroutounian, PhD, profesor anestezjologii na WashU Medicine
Obecny brak skutecznych sposobów przewidywania, zapobiegania oraz leczenia przewlekłego bólu utrudnia pacjentom podejmowanie kluczowych decyzji zdrowotnych. Przykładowo, pacjenci z genetycznym ryzykiem zachorowania na raka piersi mogą zdecydować się na bliskie monitorowanie swojego stanu zamiast profilaktycznej podwójnej mastektomii – zabiegu, który niesie ze sobą wysokie ryzyko przewlekłego bólu pooperacyjnego – wiedząc, że istnieje u nich zwiększone prawdopodobieństwo wystąpienia długoterminowego bólu. Alternatywnie, włączenie spersonalizowanego planu zapobiegania bólowi mogłoby ich skłonić do wyboru operacji z większą pewnością.
Jednak badania nad procesem powstawania bólu to złożone wyzwanie. Jak wyjaśnił Haroutounian, odczuwanie bólu to znacznie więcej niż nieprzyjemne wrażenie. Ból wynika z interakcji między uszkodzonymi tkankami, obwodowym i centralnym układem nerwowym, układem odpornościowym oraz emocjonalnymi i poznawczymi reakcjami osoby na sam ból. Nic więc dziwnego, że dwóch pacjentów, którzy doświadczyli tego samego rodzaju operacji, może odczuwać ból w zupełnie inny sposób – od lekkiego dyskomfortu po silny, pulsujący albo piekący ból.
Aby lepiej zrozumieć genezę przewlekłego bólu, multidyscyplinarny zespół badawczy z Washington University zgromadził specjalistów ze zróżnicowanych dziedzin, takich jak anestezjologia, psychologia, immunologia oraz inżynieria komputerowa. W skład zespołu wchodzą między innymi Meaghan Creed, PhD, profesor nadzwyczajna anestezjologii, Pratik Sinha, MBChB, PhD, profesor nadzwyczajny anestezjologii, oraz Chenyang Lu, PhD, profesor inżynierii komputerowej. Zespół współpracuje także z badaczami z University of North Carolina oraz MD Anderson Cancer Center.
Planują przebadać ponad 300 pacjentów poddanych operacjom, analizując ich genetyczne, molekularne, neuroimmunologiczne i behawioralne wzorce w celu określenia różnorodności objawów bólowych. Wykorzystają zaawansowane techniki uczenia maszynowego, by zidentyfikować podgrupy pacjentów o wspólnych cechach, a następnie opracują modele zwierzęce odzwierciedlające specyficzne profile każdej z tych podgrup. To umożliwi dokładne zrozumienie procesów prowadzących do przewlekłego bólu i stworzenie ukierunkowanych terapii.
„Udało nam się stworzyć zespół obejmujący różne dziedziny nauki” – zaznaczył Haroutounian, będący również szefem badań klinicznych w Washington University Pain Center. – „Łącząc wiedzę z zakresu biologii bólu, zarządzania bólem, opieki krytycznej, psychologii, immunologii, informatyki i inżynierii, dążymy do kompleksowego zrozumienia mechanizmów przewlekłego bólu pojawiającego się po operacji. Dzięki połączeniu naszych zasobów i umiejętności możemy przyjąć wielowymiarowe podejście do analizy tego problemu i stworzyć fundamenty dla skutecznych, spersonalizowanych rozwiązań.”
