Badania wykazały, że dieta śródziemnomorska nie tylko zapobiega wystąpieniu pierwszej choroby sercowo-metabolicznej, ale również redukuje ryzyko rozwoju wielu chorób, szczególnie u osób pracujących w zawodach niemanuanych.
Wprowadzenie
W opublikowanych niedawno badaniach przeprowadzonych przez zespół naukowców, przebadano związek między przestrzeganiem diety śródziemnomorskiej a ryzykiem rozwinięcia co najmniej dwóch chorób sercowo-metabolicznych. Wyniki tych badań sugerują, że przestrzeganie diety może znacznie zmniejszyć ryzyko wystąpienia kolejnej choroby sercowo-metabolicznej, zwłaszcza na krótkich okresach obserwacji. Efekt ten jest jednak różny w zależności od klasy społecznej.
Badanie prowadzone było w ramach projektu EPIC-Norfolk i obejmowało 10- oraz 15-letnie okresy obserwacji, w których wskaźniki ryzyka wynosiły odpowiednio 0.67 oraz 0.80. Co ciekawe, w dłuższych okresach obserwacji efekt ochronny diety był mniej zauważalny.
Tło
Wraz z wydłużającym się życiem ludzi na całym świecie, coraz więcej osób doświadcza jednoczesnego występowania wielu chorób, określanego jako wielochorobowość. W szczególności choroby sercowo-metaboliczne, takie jak cukrzyca typu 2, udar czy zawał serca, mają wspólne czynniki ryzyka i często występują razem, tworząc tzw. wielochorobowość sercowo-metaboliczną (CMM).
W Wielkiej Brytanii wielochorobowość sercowo-metaboliczna dotyka od 3% do 6% populacji, skracając życie osób w wieku 60 lat nawet o 15 lat. Jednym z kluczowych czynników ryzyka dla tych chorób jest niezdrowa dieta. W tej sytuacji dieta śródziemnomorska, bogata w oliwę z oliwek, ryby, warzywa i owoce, zdobyła uznanie jako sposób na obniżenie ryzyka rozwoju chorób sercowo-metabolicznych. Dotychczasowe badania wykazywały, że przestrzeganie tej diety zmniejsza ryzyko cukrzycy, udaru i chorób serca. Jednak mniej było wiadomo na temat jej wpływu na przejście od jednej choroby do wielochorobowości.
Szczegóły badania
Badanie objęło grupę ponad 21 tysięcy osób, które były wolne od chorób sercowo-metabolicznych na początku badania i były obserwowane przez średnio 21,4 lata. Naukowcy wykorzystali dwa różne wskaźniki diety śródziemnomorskiej: m-MDS (oparty na medianach specyficznych dla badanej grupy) oraz pyr-MDS, który uwzględnia zarówno tradycyjne diety śródziemnomorskie, jak i współczesne środowiska żywieniowe. Pyr-MDS okazał się silniejszym wskaźnikiem ryzyka chorób, szczególnie w krótszych okresach obserwacji.
Podczas badania, uczestnicy byli monitorowani pod kątem wystąpienia pierwszej i kolejnych chorób sercowo-metabolicznych oraz zgonów. Wszelkie dane dotyczące występowania takich chorób pochodziły z rejestrów szpitalnych i aktów zgonu. Ważnym aspektem badania było również uwzględnienie innych czynników, takich jak historia rodzinna, aktywność fizyczna, status społeczny, palenie papierosów, indeks masy ciała (BMI) oraz wiek.
Wyniki
W trakcie trwania badania, u 5028 uczestników rozwinęła się przynajmniej jedna choroba sercowo-metaboliczna, a 734 osoby doświadczyły wielochorobowości. Wyniki badania pokazują, że osoby, które ściślej przestrzegały diety śródziemnomorskiej, miały znacznie mniejsze ryzyko rozwoju pierwszej choroby sercowo-metabolicznej, z hazard ratio wynoszącymi 0.94 dla 10-letniego okresu, 0.92 dla 15-letniego i 0.93 dla całego okresu badania.
Dieta śródziemnomorska wykazała szczególnie silne działanie ochronne w odniesieniu do zawału serca i cukrzycy typu 2, zmniejszając ryzyko przejścia od pierwszej choroby do wielochorobowości. Natomiast jej wpływ na przejścia związane z udarem nie był tak wyraźny.
Zróżnicowanie według klasy społecznej
Jednym z ciekawszych wniosków badania było to, że efekt ochronny diety różnił się w zależności od klasy społecznej. U osób wykonujących prace niemanuane, przestrzeganie diety śródziemnomorskiej było związane z niższym ryzykiem przejścia od pierwszej choroby do wielochorobowości. Z kolei u pracowników fizycznych nie zaobserwowano takiego efektu. Tłumaczyć to można różnicami w dostępie do opieki zdrowotnej, wyborze produktów żywnościowych oraz jakości diety w zależności od statusu społeczno-ekonomicznego. Pracownicy manualni mogą częściej kierować się ceną niż wartością odżywczą jedzenia, co wpływa na skuteczność diety.
Wnioski
Badanie dostarczyło cennych informacji na temat roli, jaką dieta śródziemnomorska może odgrywać w zapobieganiu wielochorobowości sercowo-metabolicznej, szczególnie przy krótszych okresach obserwacji. Jest to jedno z nielicznych badań, które badało przejście od pierwszej choroby do wielu chorób, a nie tylko ryzyko rozwinięcia pierwszej choroby.
Zaletą badania była duża liczba uczestników, długie okresy obserwacji oraz zastosowanie różnych wskaźników dotyczących jakości diety. Jednak pewnym ograniczeniem była potrzeba pomiaru diety tylko na początku badania, co nie umożliwiło uwzględnienia ewentualnych zmian w nawykach żywieniowych. Ponadto, badana populacja była głównie europejska, co może ograniczać uogólnianie wyników na inne grupy demograficzne.
Dieta śródziemnomorska, jak pokazują te badania, może być istotnym narzędziem w prewencji chorób sercowo-metabolicznych, jednak jej efektywność może zależeć od indywidualnych i społecznych uwarunkowań, takich jak status społeczno-ekonomiczny czy nawyki żywieniowe.
