Amerykańskie różnice w długości życia: nowe badania obnażają rosnące nierówności
Jedna z najnowszych analiz opublikowana w prestiżowym czasopiśmie The Lancet ujawnia ogromne różnice w długości życia w Stanach Zjednoczonych. Różnice te, wynoszące nawet ponad 20 lat między różnymi grupami społecznymi, wynikają z interakcji wielu czynników, takich jak rasa, pochodzenie etniczne, miejsce zamieszkania, dochód czy poziom segregacji społecznej. Według badaczy, Stany Zjednoczone można podzielić na „dziesięć Ameryk” – odmiennych populacji, których zdrowie i długość życia znacznie się różnią.
Prof. Christopher JL Murray, jeden z autorów badania i dyrektor Instytutu Metryki i Ewaluacji Zdrowia (IHME) na Uniwersytecie Waszyngtońskim, zwraca uwagę na to, że różnice w stanie zdrowia i dostępie do zasobów w USA są nie tylko niepokojące, ale również odzwierciedlają systemowe problemy społeczne. W kraju takim jak USA, posiadającym ogromne zasoby finansowe, tak duże nierówności w opiece zdrowotnej są nie do zaakceptowania. Eksperci apelują o natychmiastowe działania polityczne, które skupią się na bardziej sprawiedliwej dystrybucji zasobów, edukacji i możliwości zawodowych.
Różnice w długości życia w ciągu dwóch dekad
Omawiane badanie jest rozwinięciem wcześniejszej analizy z 2000 roku, która podzieliła populację USA na osiem odmiennych grup społecznych. Nowa analiza wprowadza bardziej szczegółowy podział na „dziesięć Ameryk”, uwzględniając dodatkowe czynniki, takie jak segregacja mieszkaniowa i status metropolitalny. Wyniki pokazują, że w latach 2000–2021 różnice w przewidywanej długości życia na przestrzeni tych grup znacznie się pogłębiły.
W 2000 roku różnica w długości życia między grupami wynosiła 12,6 lat. Przez kolejne dekady luka ta stale rosła, osiągając 15,6 lat w 2019 roku, a po pandemii COVID-19 skoczyła aż do 20,4 lat. Najwyższą oczekiwaną długość życia notowano u Azjatów mieszkających w rejonach o wysokich dochodach (średnio 84 lata w 2021 roku), natomiast najniższą wśród rdzennych Amerykanów i mieszkańców Alaski z obszarów zachodnich, gdzie średnia wyniosła zaledwie 63,6 roku.
Wpływ pandemii COVID-19 na długość życia
Pandemia COVID-19 znacząco pogorszyła sytuację, przyspieszając spadki długości życia we wszystkich analizowanych grupach, szczególnie jednak w społecznościach marginalizowanych. Na przykład długość życia czarnoskórych Amerykanów mieszkających w miastach o wysokiej segregacji spadła aż o 4 lata w 2020 roku. Dla porównania, biali Amerykanie oraz Azjaci zamieszkujący lepiej prosperujące regiony odnotowali spadek średnio o 1,4 roku w tym samym okresie.
Efekt pandemii szczególnie dotknął grupy, które już wcześniej zmagały się z gorszymi warunkami życia, ograniczonym dostępem do opieki zdrowotnej i wyższym wskaźnikiem chorób przewlekłych. Systemowe problemy społeczne, takie jak bieda, niski poziom edukacji czy brak dostępu do podstawowych usług medycznych, dodatkowo pogłębiły te nierówności w trakcie kryzysu zdrowotnego.
Kryzys zdrowotny wśród rdzennych Amerykanów i mieszkańców Alaski
Szczególnie alarmująca jest sytuacja rdzennych Amerykanów i mieszkańców Alaski z regionów zachodnich, których długość życia spada od 2000 roku. W latach 2019–2021 ich średnia długość życia zmniejszyła się aż o 6,6 roku, co jest najniższym wynikiem spośród analizowanych grup. Wysoką śmiertelność w tej społeczności wiąże się z przewlekłymi chorobami, niedożywieniem, paleniem papierosów oraz epidemią opioidów.
Badanie podkreśla, że przyczyną tego zjawiska są historyczne i strukturalne bariery, które utrudniają dostęp do edukacji, pracy i systemu opieki zdrowotnej. Niedofinansowanie placówek medycznych dla rdzennych społeczności i ograniczenia w dostępie do usług profilaktycznych to tylko niektóre z wyzwań, z jakimi mierzą się te grupy.
Co napędza te różnice?
Analiza wskazuje, że czynniki takie jak wykształcenie oraz dochód są kluczowe dla wyjaśnienia różnic w długości życia. Na przykład czarnoskórzy Amerykanie mieszkający w małych, wiejskich społecznościach na południu (tak zwana „Ameryka 9”) mieli najniższe dochody i najniższy poziom ukończonej edukacji, co korelowało z krótszą długością życia.
Jednak różnice w długości życia nie zawsze można wyjaśnić wyłącznie dochodami. Na przykład, choć biali, Azjaci i rdzenni Amerykanie zamieszkujący obszary o wysokich dochodach uzyskiwali najlepsze wyniki ekonomiczne, pod względem długości życia nie znaleźli się na pierwszym miejscu. Wskazuje to na potrzebę analizy innych czynników, takich jak jakość środowiska lokalnego, dostęp do opieki zdrowotnej czy wsparcie społeczne.
Jak zmniejszyć nierówności?
Autorzy badania podkreślają, że zmniejszenie nierówności wymaga bardziej kompleksowego podejścia. Konieczne są skoordynowane działania na poziomie lokalnym, stanowym i krajowym, które skupią się na rozwiązaniach systemowych. Szczególną uwagę należy poświęcić marginalizowanym społecznościom, oferując im lepszy dostęp do prewencyjnych programów zdrowotnych, edukacji oraz stabilnych źródeł dochodu.
Badanie również wskazuje na potrzebę dalszych analiz i badań nad tym, co dokładnie wpływa na różnice w zdrowiu. Tylko poprzez zrozumienie głębszych mechanizmów wpływających na długość życia można podjąć efektywne kroki w kierunku budowy bardziej sprawiedliwego i zdrowszego społeczeństwa.
