W tym roku poznaliśmy laureatów jednej z najważniejszych nagród naukowych w Polsce – Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (FNP). To wyróżnienie, które od ponad trzech dekad honoruje wybitnych naukowców za ich przełomowe odkrycia i wkład w rozwój cywilizacji oraz kultury, w 2024 roku trafiło do czterech wybitnych badaczy. Dr hab. Sebastian Glatt, prof. Janusz Lewiński, prof. Krzysztof Sacha i prof. Marcin Wodziński – to nazwiska, które od tej pory będą kojarzone nie tylko z osiągnięciami na polu naukowym, ale także z prestiżem, jaki niesie za sobą to wyróżnienie.
Nagroda, która zmienia oblicze nauki
Fundacja na rzecz Nauki Polskiej przyznaje swoją nagrodę za wybitne osiągnięcia, które przesuwają granice ludzkiego poznania, otwierając nowe przestrzenie dla badań i innowacji. To nie tylko wyróżnienie prestiżowe, ale także finansowe – laureaci otrzymują 250 tys. zł, co ma na celu wsparcie ich dalszych badań. Nagroda FNP jest często określana jako „polski Nobel”, ponieważ skupia się na tych, którzy swoimi odkryciami poszerzają horyzonty wiedzy, jednocześnie wpływając na postęp cywilizacyjny i kulturowy naszego kraju.
Czterech laureatów, cztery obszary nauki
Nagroda FNP przyznawana jest w czterech głównych dziedzinach: naukach o życiu i o Ziemi, naukach chemicznych i o materiałach, naukach matematyczno-fizycznych i inżynierskich oraz naukach humanistycznych i społecznych. Każdy z tegorocznych laureatów reprezentuje inny obszar naukowy, co podkreśla szeroki zakres działania Fundacji oraz różnorodność badań prowadzonych przez polskich naukowców.
Dr hab. Sebastian Glatt z Małopolskiego Centrum Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego zdobył nagrodę w kategorii nauk o życiu i o Ziemi za swoje badania nad kompleksem Elongator. To struktura kluczowa dla prawidłowej biosyntezy białek, której funkcje i mechanizmy działania zostały po raz pierwszy szczegółowo opisane przez zespół Glatta. Jego odkrycia mają ogromne znaczenie, przede wszystkim w kontekście biologii komórkowej i dalszych badań nad chorobami genetycznymi, których podłożem są zaburzenia w biosyntezie białek.
Prof. dr hab. inż. Janusz Lewiński z Politechniki Warszawskiej oraz Instytutu Chemii Fizycznej PAN został uhonorowany za swoje prace nad mechanochemicznymi metodami syntezy perowskitów. Te materiały, o kluczowym znaczeniu dla fotowoltaiki, dzięki badaniom Lewińskiego mogą w przyszłości stać się jeszcze bardziej wydajne, co jest istotnym krokiem w rozwoju odnawialnych źródeł energii.
Prof. Krzysztof Sacha z Uniwersytetu Jagiellońskiego otrzymał nagrodę za przełomowe sformułowanie teorii kryształów czasowych. Jego badania, które mają charakter wybitnie teoretyczny, otwierają nowe perspektywy w fizyce, a potencjał odkrycia kryształów czasowych może w przyszłości znaleźć zastosowanie w zupełnie nowych technologiach, na przykład w kwantowej technologii informacyjnej.
Prof. Marcin Wodziński z Uniwersytetu Wrocławskiego, badacz w dziedzinie judaistyki, został nagrodzony za nowatorskie studia nad chasydyzmem. Jego badania w unikalny sposób łączą historię, kulturę, politykę i geografię, dając nowe spojrzenie na rolę tych elementów w kształtowaniu tożsamości religijnych. To, co wyróżnia pracę Wodzińskiego, to interdyscyplinarne podejście, które jest kluczowe dla zrozumienia współczesnych form religijności.
Proces wyłaniania laureatów
Nagroda Fundacji na rzecz Nauki Polskiej przyznawana jest przez Radę Fundacji, która pełni rolę Kapituły konkursu. Kandydaci do nagrody są zgłaszani przez wybitnych przedstawicieli świata nauki, a następnie ich dorobek oceniany jest przez niezależnych ekspertów, w tym także recenzentów zagranicznych. Taki proces, oparty na międzynarodowej współpracy i obiektywnych kryteriach, gwarantuje najwyższy poziom merytoryczny nagrody.
Tradycja i przyszłość
Nagroda FNP przyznawana jest od 1992 roku i do tej pory uhonorowano nią łącznie 121 naukowców, którzy swoimi odkryciami przyczynili się do rozwoju nauki na światową skalę. Wyróżnienie to stanowi dowód na to, że polscy naukowcy są w stanie konkurować na najwyższym poziomie z badaczami z całego świata.
Uroczystość wręczenia nagród odbędzie się 4 grudnia 2024 roku i będzie transmitowana online, co pozwoli szerokiej publiczności śledzić to prestiżowe wydarzenie.
Gratulacje dla laureatów
Serdeczne gratulacje dla wszystkich tegorocznych laureatów! Ich praca nie tylko przyczynia się do rozwoju współczesnej nauki, ale także wzmacnia pozycję Polski na arenie międzynarodowej. Mamy nadzieję, że ich osiągnięcia będą inspiracją dla młodych naukowców i przyczynią się do jeszcze większych sukcesów w przyszłości.
