Astronauci, którzy spędzają dłuższy czas w przestrzeni kosmicznej, stają przed wieloma wyzwaniami fizycznymi i psychicznymi wynikającymi z ekstremalnych warunków, takich jak brak grawitacji, intensywne promieniowanie oraz brak naturalnych cykli dnia i nocy. Niedawne badania przeprowadzone na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS) wykazały, że po sześciu miesiącach w kosmosie astronautom spadają zdolności poznawcze, takie jak szybkość przetwarzania informacji, uwaga oraz pamięć robocza.
Wpływ warunków przestrzeni kosmicznej na zdrowie astronautów
Załogę ISS od dawna monitoruje się pod kątem skutków długotrwałego przebywania w warunkach mikrograwitacji, a wyniki wskazują na liczne problemy zdrowotne. Astronauci są podatni na zanik mięśni, osłabienie kości, a także zwiększone ryzyko chorób serca. Jednakże wpływ tych warunków na funkcje poznawcze, takie jak zdolność do koncentracji, oceny ryzyka czy przetwarzania informacji, nie był dotychczas dostatecznie dobrze zbadany.
Badania nad zdolnościami poznawczymi astronautów
Zespół badaczy, na czele z Sheeną Dev z Centrum Lotów Kosmicznych Johnsona NASA w Houston, postanowił bliżej przyjrzeć się, jak długotrwałe przebywanie w kosmosie wpływa na zdolności poznawcze astronautów. W badaniu wzięło udział 25 astronautów, których poddano serii testów zarówno na Ziemi, jak i na pokładzie ISS. Testy te miały na celu sprawdzenie różnych umiejętności, takich jak abstrakcyjne myślenie, podejmowanie decyzji ryzykownych czy szybkość reakcji.
Jednym z testów było zadanie polegające na wyborze momentu przerwania pompowania balonu przed jego pęknięciem, co miało sprawdzić poziom ryzyka, jakie podejmują astronauci. Innym badaniem było rozpoznawanie wzorów na siatce, co testowało zdolności abstrakcyjnego myślenia i logicznego myślenia.
Wyniki badań i ich znaczenie
Badania wykazały, że chociaż astronauci byli w stanie wykonać testy z podobną dokładnością co na Ziemi, to jednak ich czas reakcji był dłuższy. Zdolności takie jak szybkość przetwarzania informacji, pamięć robocza oraz uwaga były zauważalnie osłabione podczas pobytu na ISS. Co ciekawe, niektóre z tych umiejętności, zwłaszcza związane z szybkością przetwarzania, nie wróciły od razu do normy po zakończeniu misji i powrocie na Ziemię.
Dane te stanowią niezwykle ważny krok w zrozumieniu, jak długotrwałe misje kosmiczne wpływają na ludzki mózg, co staje się kluczowe w obliczu planowanych misji na Marsa. Jak podkreśla Elisa Raffaella Ferrè z Uniwersytetu w Londynie, misje te będą znacznie bardziej autonomiczne, a kontakt z kontrolą naziemną będzie ograniczony z powodu opóźnień w komunikacji. W związku z tym astronauci muszą być w pełni zdolni do podejmowania samodzielnych decyzji, a osłabione zdolności poznawcze, takie jak spowolnione reakcje czy słaba koncentracja, mogą stanowić poważne zagrożenie dla powodzenia misji.
Przyszłość badań nad funkcjami poznawczymi w kosmosie
Jo Bower z Uniwersytetu Anglii Wschodniej w Norwich zauważa, że wyniki badań nie są zaskakujące, biorąc pod uwagę, jak ekstremalne są warunki przebywania w przestrzeni kosmicznej. „To nie jest powód do alarmu, ale na pewno warto mieć świadomość, jakie są granice naszych możliwości w takich warunkach,” mówi Bower. Wskazuje także na znaczenie subiektywnego postrzegania własnych umiejętności przez astronautów – ludzie często nie zdają sobie sprawy, że ich wydajność spada, zwłaszcza pod wpływem zmęczenia lub braku snu.
Zebrane informacje mogą okazać się nieocenione podczas planowania dłuższych misji kosmicznych, takich jak podróże na Marsa. Im więcej będziemy wiedzieć o tym, jak przestrzeń kosmiczna wpływa na zdolności poznawcze, tym lepiej będziemy przygotowani, aby zarządzać ryzykiem i wspierać zdrowie oraz sprawność umysłową astronautów w trakcie ich misji. Dopiero dalsze badania, zarówno te przeprowadzane na Ziemi, jak i w kosmosie, pozwolą na pełniejsze zrozumienie tej skomplikowanej kwestii.
