Ukryte zagrożenie mikro- i nanoplastików dla zdrowia
Mikroplastiki i nanoplastiki, najmniejsze i najtrudniejsze do wykrycia formy zanieczyszczenia plastikiem, mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia człowieka. To jeden z kluczowych wniosków płynących z europejskiego projektu PlasticHeal, który zorganizował szeroko zakrojone badania dotyczące wpływu nanoplastików na organizm ludzki. Wyniki badań zaprezentowano podczas konferencji podsumowującej projekt „Plastic inside us: Unveiling the hidden impact of micro- and nanoplastics” w Barcelonie.
PlasticHeal to inicjatywa obejmująca 11 europejskich instytucji naukowych, będąca częścią większego klastra badawczego CUSP, skupiającego się na zrozumieniu wpływu mikro- i nanoplastików na zdrowie. Dzięki opracowanym w ramach projektu innowacyjnym narzędziom naukowcy mogą teraz lepiej analizować zagrożenia związane z nanoplastikami oraz mechanizmy ich oddziaływania na organizm człowieka.
„PlasticHeal wykonał decydujący krok w kierunku zrozumienia zagrożeń płynących z mikro- i nanoplastików, wykazując, że te cząsteczki mogą negatywnie wpływać na zdrowie. Opracowaliśmy narzędzia i wiedzę, które umożliwią dalsze badania ich rzeczywistego wpływu” – podkreśla Alba Hernández Bonilla, profesor genetyki z Universitat Autònoma de Barcelona i główna badaczka projektu.
Zagrożenia zdrowotne wynikające z obecności nanoplastików
Podczas czteroletnich badań zespół PlasticHeal przeanalizował sposoby, w jakie mikro- i nanoplastiki wchodzą w interakcje z organizmem człowieka. Przeprowadzono badania na poziomie hodowli komórkowych, modeli zwierzęcych oraz próbek biologicznych pobranych od osób narażonych na kontakt z tymi cząsteczkami. Wyniki badań ujawniły kilka niepokojących mechanizmów:
- Uszkodzenia komórek i stres oksydacyjny – Mikro- i nanoplastiki mogą powodować uszkodzenie DNA, zaburzać funkcjonowanie mitochondriów oraz ingerować w kluczowe mechanizmy komunikacji komórkowej. Może to prowadzić do przewlekłych stanów zapalnych, osłabienia układu odpornościowego oraz zwiększonej podatności na inne zanieczyszczenia, jak arsen czy dym tytoniowy. Te procesy mogą być powiązane z wieloma chorobami, wymagając dalszych badań.
- Przenikanie do organizmu – Udowodniono, że nanoplastiki mogą przekraczać barierę jelitową, dostawać się do krwiobiegu i kumulować w różnych narządach. Naukowcy określili sposoby, w jakie te cząsteczki dostają się do organizmu, ich zachowanie na poziomie komórkowym oraz długofalowe konsekwencje ich gromadzenia się w tkankach.
- Grupy szczególnie narażone – W ramach badań zidentyfikowano grupy osób, które są bardziej podatne na działanie nanoplastików ze względu na wcześniejsze problemy zdrowotne lub warunki środowiskowe. Choć badania w tym kierunku są nadal w toku, ich wyniki podkreślają konieczność dalszej analizy i regulacji poziomu bezpiecznej ekspozycji na te zanieczyszczenia.
Nowatorskie narzędzia do badania nanoplastików
PlasticHeal opracował przełomowe technologie umożliwiające bardziej precyzyjną analizę nanoplastików oraz ocenę ich wpływu na zdrowie:
- Nowoczesne techniki detekcji – Badacze dostosowali mikroskopię RAMAN i FTIR do wykrywania i analizy nanoplastików w ludzkich tkankach, takich jak krew, oddech czy mocz. Technologie te pozwalają określić tempo i sposób akumulacji tych cząsteczek w organizmie oraz ocenić ich długofalowe oddziaływanie.
- System oceny ryzyka – W ramach projektu opracowano PlasticRiskCat, metodologię kategoryzacji zagrożeń związanych z mikro- i nanoplastikami. System ten bazuje na szeroko zweryfikowanych danych naukowych dotyczących polimerów, dodatków oraz zanieczyszczeń, co pozwala na precyzyjne określenie potencjalnych zagrożeń. Choć nie jest to jeszcze ostateczny model oceny ryzyka, stanowi solidną podstawę do analiz regulacyjnych i wskazuje kierunki dla przyszłych badań.
Budowanie świadomości wśród społeczeństwa
Poza badaniami naukowymi PlasticHeal prowadził również działania edukacyjne skierowane do różnych grup społecznych. W Barcelonie opracowano interaktywny materiał edukacyjny przeznaczony dla uczniów szkół podstawowych, który ma na celu podnoszenie świadomości na temat mikro- i nanoplastików. Po przeprowadzeniu testów wśród uczniów Szkoły Publicznej Ramon Llull zasoby te zostaną udostępnione w języku hiszpańskim i angielskim.
Konferencja poświęcona przyszłości nanoplastików
Wyniki projektu PlasticHeal zostały zaprezentowane podczas konferencji w Barcelonie, która zgromadziła międzynarodowych ekspertów zajmujących się analizą wpływu nanoplastików na zdrowie i środowisko. Wydarzenie miało na celu połączenie badań naukowych z praktycznymi strategiami, które mogą zostać wdrożone w sektorach zdrowia publicznego, administracji, edukacji i przemysłu. Konferencja podkreśliła, że problem mikro- i nanoplastików wymaga współpracy na wielu poziomach i dalszych badań, które pozwolą określić skuteczne metody ochrony zdrowia przed ich wpływem.
