30 października 2024 roku na warszawskich Starych Powązkach pożegnaliśmy profesora Macieja Żurkowskiego, wybitnego genetyka i specjalistę w dziedzinie nauk zootechnicznych. Jego śmierć, która nastąpiła 23 października, jest dotkliwą stratą dla całej polskiej społeczności naukowej, a zwłaszcza dla Polskiej Akademii Nauk (PAN), której był członkiem rzeczywistym.
Profesor Żurkowski zapisał się na kartach historii nauki jako osoba o nieposkromionej pasji w badaniach nad genetyką zwierząt. Był mocno związany z kluczowymi instytucjami w tej dziedzinie, m.in. Instytutem Genetyki i Biotechnologii Zwierząt PAN w Jastrzębcu oraz Instytutem Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie. Szczególne miejsce w jego karierze zajmowała również Stacja Badawcza Rolnictwa Ekologicznego i Hodowli Zachowawczej PAN w Popielnie, której przez wiele lat przewodził.
Jego wpływ na rozwój polskiej nauki trudno przecenić. W latach 1987–1994 pełnił funkcję zastępcy sekretarza Wydziału V Nauk Rolniczych i Leśnych PAN, co pozwoliło mu w jeszcze większym stopniu angażować się w organizację i dalszy rozwój badań naukowych w Polsce. Jako dyrektor Instytutu Genetyki i Hodowli Zwierząt PAN w Jastrzębcu, gdzie pracował w latach 1972–1987, prowadził badania, które miały istotny wpływ na rozwój genetyki zwierząt hodowlanych w Polsce i na świecie.
W latach 1995–2003 kierował Stacją Badawczą Rolnictwa Ekologicznego i Hodowli Zachowawczej PAN w Popielnie, gdzie kontynuował swoje prace nad hodowlą zachowawczą i ochroną różnorodności genetycznej zwierząt. Jego zaangażowanie w ochronę przyrody i genetykę miało również odzwierciedlenie w członkostwie w wielu komitetach naukowych, zarówno w ramach PAN, jak i w instytucjach zajmujących się ochroną środowiska, takich jak Rada Ochrony Przyrody przy Wojewodzie Warmińsko-Mazurskim.
Profesor Żurkowski był także aktywnie zaangażowany w pracę na rzecz całej społeczności akademickiej. Od 1975 do 1987 roku pełnił funkcję Sekretarza Komitetu Nagród Państwowych, a jako członek Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów wpływał na kształtowanie standardów naukowych w Polsce. Jego wkład w rozwój nauki został doceniony wieloma prestiżowymi nagrodami, w tym Nagrodą Roku Nauki Polskiej, Nagrodą Sekretarza Naukowego PAN oraz Nagrodą Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej.
Jego dokonania wykraczają jednak poza same publikacje i nagrody. Profesor Żurkowski był człowiekiem głęboko oddanym swojej pracy i współpracownikom. Jego zaangażowanie w sprawy nauki oraz w troskę o przyszłe pokolenia badaczy pozostawiły niezatarte ślady. Był inspiracją dla wielu młodszych naukowców, którym przekazywał swoją wiedzę i doświadczenie z niesłabnącą pasją.
W obliczu tej ogromnej straty, składamy głębokie wyrazy współczucia rodzinie profesora Macieja Żurkowskiego. Wraz z innymi członkami społeczności naukowej, będziemy kontynuować jego dziedzictwo, pamiętając o jego niezwykłym wkładzie w rozwój genetyki i ochronę przyrody.
