Utrzymujące się objawy po przebyciu COVID-19 to nie tylko niedogodność – jak pokazuje najnowsze badanie opublikowane na łamach czasopisma PLoS One, mają one bezpośredni wpływ na fizyczne i psychiczne funkcjonowanie milionów Amerykanów. Problem ten dotyczy każdego zakątka Stanów Zjednoczonych, co tylko podkreśla pilną potrzebę wprowadzenia ukierunkowanej opieki zdrowotnej oraz strategii rehabilitacyjnych dla osób z tzw. długim COVID-em.
Choć dla wielu zakażenie koronawirusem zakończyło się dość łagodnie, aż jedna czwarta pacjentów doświadcza długotrwałych dolegliwości utrzymujących się przez miesiące po ostrej fazie choroby. Są to objawy wpływające na codzienne funkcjonowanie, takie jak ciągłe zmęczenie, problemy z koncentracją i pamięcią, zawroty głowy, czy przewlekły ból. Ze względu na malejące zainteresowanie pandemią i skupienie na zapobieganiu rozprzestrzeniania się wirusa, cierpiący na te dolegliwości często pozostają niezauważeni. A to właśnie oni potrzebują dziś największego wsparcia medycznego i psychologicznego. Badacze podkreślają, że skutki długiego COVID-u są nadal słabo poznane, a solidne dane są niezbędne do stworzenia skutecznych polityk zdrowotnych i systemów opieki.
W ramach najnowszego badania naukowcy skorzystali z danych pochodzących z krajowej ankiety BRFSS prowadzonej przez Centra Kontroli i Prewencji Chorób (CDC) w 2022 roku. Na tej podstawie przeanalizowali przypadki dorosłych, którzy uzyskali pozytywny wynik testu PCR na SARS-CoV-2. Badani zostali podzieleni na dwie grupy – osoby, które doświadczyły utrzymujących się objawów przez co najmniej trzy miesiące po zakażeniu, oraz osoby, które takich objawów nie miały. Oceniano cztery kluczowe aspekty jakości życia związanej ze zdrowiem: ogólne samopoczucie, zdrowie psychiczne, fizyczne oraz zdolność do wykonywania codziennych czynności. Uwzględniono przy tym czynniki takie jak wiek, płeć, styl życia, poziom aktywności fizycznej, nawyki senne, palenie tytoniu, BMI czy obecność chorób przewlekłych.
W badaniu wzięło udział 108 tysięcy osób, co odpowiada reprezentatywnej próbce ponad 70 milionów dorosłych Amerykanów. Spośród tej grupy aż 22,7% zgłosiło objawy post-COVID-owe. Osoby te częściej były kobietami w średnim wieku, osobami zmagającymi się z otyłością, niskim poziomem aktywności fizycznej, słabymi nawykami dotyczącymi snu oraz niższymi dochodami. Aż 25,7% osób z PCC (post-COVID conditions) określiło swoje zdrowie jako „złe” lub „dosyć złe”, w porównaniu do 15,5% w grupie bez objawów. Osoby cierpiące na long COVID zgłaszały również większą liczbę dni z problemami psychicznymi i fizycznymi, a także trudności w codziennym funkcjonowaniu.
Wśród dominujących dolegliwości najczęściej wpływających na jakość życia znalazły się zawroty głowy podczas wstawania (38%), zaburzenia nastroju (36,3%) oraz bóle mięśniowo-szkieletowe (34,1%). Co ciekawe, objawy takie jak utrata smaku czy węchu rzadziej były związane z pogorszeniem ogólnego stanu zdrowia. Efekt długiego COVID-u był zauważalny we wszystkich grupach wiekowych i geograficznych, co świadczy o szerokim i systemowym charakterze tego problemu zdrowotnego.
Analiza wykazała również, że pewne czynniki znacząco zwiększały ryzyko pogorszenia jakości zdrowia. Należały do nich m.in. wiek między 45. a 64. rokiem życia, otyłość, brak ruchu fizycznego, problemy ze snem, a także współistniejące choroby przewlekłe – takie jak cukrzyca (zwiększone ryzyko aż o 129%), choroby serca i płuc. Na stan zdrowia negatywnie wpływały także czynniki społeczno-ekonomiczne: niższe wykształcenie, niskie dochody, stan cywilny (osoby samotne) oraz pochodzenie latynoskie.
Interesującym wnioskiem badania było również to, że chociaż kobiety częściej zgłaszały problemy zdrowotne po COVID-zie, płeć nie była czynnikiem niezależnie wpływającym na wyniki – po uwzględnieniu wszystkich zmiennych różnice te przestawały być istotne statystycznie. Natomiast analiza regionalna wskazała na szczególne narażenie mieszkańców takich stanów jak Wirginia Zachodnia, Kentucky czy Oregon, co może być związane z lokalnymi zasobami opieki zdrowotnej, poziomem zaszczepienia czy ogólnym stanem zdrowia społeczeństwa.
Badacze podkreślają, że choć długi COVID występuje bardzo często u osób młodszych, największy jego wpływ na jakość życia można zaobserwować wśród dorosłych w późnym średnim wieku – między 45 a 64 rokiem życia. To sugeruje, że skutki zdrowotne nie tylko zależą od wieku, ale również od etapu życia i stopnia obciążenia obowiązkami zawodowymi oraz rodzinnymi.
Podsumowując, zaburzenia zdrowotne związane z post-COVID-em mają realny i znaczący wpływ na jakość życia milionów ludzi. Szczególnie narażone są osoby z chorobami przewlekłymi, niskim statusem ekonomicznym oraz niezdrowym stylem życia. Wyniki badania wskazują na konieczność opracowania wielospecjalistycznych modeli opieki oraz wdrożenia długoterminowego monitoringu zdrowia ozdrowieńców. Niezbędne są również dalsze badania, które pozwolą lepiej zrozumieć mechanizmy long COVID-u i udoskonalić systemy wsparcia dla osób zmagających się z tym cichym, ale niezwykle obciążającym zjawiskiem zdrowotnym.
