Nowe kosmiczne odkrycie: niezwykła prędkość dżetu w Centaurus A
Międzynarodowy zespół astronomów odkrył niezwykłą, szybko poruszającą się strukturę wewnątrz potężnego dżetu emitowanego przez supermasywną czarną dziurę w galaktyce Centaurus A, jednej z najbliższych nam gigantycznych galaktyk. Obiekt ten zdaje się zderzać z nieznaną przeszkodą na swojej drodze, co zaobserwowano w postaci charakterystycznych wzorców w promieniowaniu rentgenowskim.
Kosmiczna zagadka bliska rozwiązania
Centaurus A, położona około 12 milionów lat świetlnych od Ziemi, od dawna fascynuje naukowców dzięki spektakularnym dżetom rozciągającym się na całą galaktykę. Dzięki obserwacjom przeprowadzonym przez NASA przy użyciu Chandra X-ray Observatory w ciągu 22 lat, badacze odkryli element dżetu, który wydaje się poruszać z niewiarygodną prędkością – dwukrotnie większą od prędkości światła w pozornym ruchu.
Zespół, kierowany przez Davida Bogensbergera z Uniwersytetu Michigan, przeanalizował ponad trzy dekady danych rentgenowskich, aby prześledzić ruch różnych jasnych punktów w dżecie, znanych jako „węzły”. Jeden z nich, oznaczony jako AX4, wykazywał wyjątkowe zachowanie odbiegające od dotychczasowych obserwacji.
„Struktura dżetu w Centaurus A jest prawdopodobnie dokładniej zobrazowana w promieniowaniu rentgenowskim niż w paśmie radiowym, które zazwyczaj wykorzystywane jest do badania ruchu dżetów,” wyjaśniają autorzy badania.
Przekraczanie granic prędkości
Zarejestrowano, że węzeł AX4 porusza się z pozorną prędkością wynoszącą 2,67 razy prędkość światła. Choć taka prędkość zdaje się niemożliwa, jest to optyczne złudzenie wynikające z ułożenia dżetu względem Ziemi. Niemniej jednak, oznacza to, że materiał w dżecie rzeczywiście porusza się z zawrotną prędkością – co najmniej 94% prędkości światła, co czyni go jednym z najszybszych obiektów zaobserwowanych poza naszą galaktyką.
Oprócz tego wykryto tajemniczy wzór w kształcie litery „V”, oznaczony jako C4, który sugeruje, że dżet zderza się z nieznanym obiektem. Obie ramiona tego „V” rozciągają się na przynajmniej 700 lat świetlnych, tworząc unikalną strukturę, jakiej wcześniej nie zaobserwowano w tej galaktyce.
Kwestionowanie wcześniejszych teorii
Te niezwykłe odkrycia zmuszają astronomów do ponownego przemyślenia dotychczasowych modeli zachowania dżetów galaktycznych. Ekstremalna prędkość węzła AX4 stoi w sprzeczności z wcześniejszymi obserwacjami radiowymi tego regionu, co sugeruje, że emisje rentgenowskie i radiowe mogą śledzić różne struktury w obrębie dżetu.
Słowniczek pojęć
- Ruch superluminalny: Złudzenie optyczne, w którym obiekty wydają się poruszać szybciej niż światło z powodu ich orientacji względem obserwatora, choć w rzeczywistości poruszają się wolniej niż prędkość światła.
- Węzły dżetu: Jasne punkty lub skupiska materiału w dżecie czarnej dziury, które można śledzić w celu określenia jego ruchu i zachowania.
- Ruch własny: Pozorny ruch obiektu astronomicznego na niebie obserwowany z Ziemi.
Sprawdź swoją wiedzę
Jak daleko znajduje się Centaurus A od Ziemi?
Centaurus A jest położona około 12 milionów lat świetlnych od Ziemi.
Jaka jest pozorna prędkość węzła AX4 w dżecie?
Węzeł AX4 porusza się z pozorną prędkością wynoszącą 2,67 razy prędkość światła (choć jest to złudzenie optyczne).
Dlaczego astronomowie sądzą, że obserwacje w paśmie rentgenowskim i radiowym pokazują różne struktury dżetu?
Promieniowanie rentgenowskie pokazuje znacznie szybszy ruch niż fale radiowe z tego samego regionu, co sugeruje, że badają one różne komponenty dżetu.
Jaka jest minimalna rzeczywista prędkość węzła AX4 na podstawie obserwacji?
Węzeł AX4 musi poruszać się z prędkością wynoszącą co najmniej 94% prędkości światła.
Odkrycia te nie tylko otwierają nowe perspektywy w zrozumieniu fizyki dżetów galaktycznych, ale także pokazują, jak niewyobrażalnie dynamiczny jest Wszechświat, który badamy. To kolejny krok do lepszego poznania tajemnic energii i materii na największą możliwą skalę.
