Światowe Zasoby Wody Drastycznie Maleją – Co Się Dzieje?
Od 2014 roku naukowcy zaobserwowali niepokojący spadek globalnych zasobów wody słodkiej. Międzynarodowy zespół badaczy, korzystając z danych z amerykańsko-niemieckich satelitów, zidentyfikował ten nagły spadek i nieustający trend utrzymywania się niskiego poziomu wód od maja 2014 roku. Wyniki badań opublikowane w czasopiśmie Surveys in Geophysics sugerują, że Ziemia może wchodzić w trwałą, bardziej suchą fazę, co może mieć poważne konsekwencje dla ludzkości.
Alarmujące Statystyki Zasobów Wody
Odczyty satelitarne z okresu od 2015 do 2023 roku wykazały, że średnia ilość wody słodkiej przechowywanej na lądzie – obejmującej wody powierzchniowe, takie jak jeziora i rzeki, jak również wody podziemne – była o 1200 km³ (czyli 290 mil³) niższa w porównaniu z latami 2002-2014. Matthew Rodell, hydrolog z NASA, podkreślił w swoich badaniach, że jest to równowartość 2,5-krotności objętości Jeziora Erie, jednego z Wielkich Jezior w Ameryce Północnej. To znaczący i alarmujący ubytek zasobów wodnych w tak krótkim czasie.
Niedobory Wody i Ich Skutki
W okresach suszy oraz w wyniku rozwijającego się rolnictwa opartego na nawadnianiu, rosnące zapotrzebowanie na wodę zmusza rolników i miasta do korzystania z zasobów podziemnych. Niestety, zbyt intensywne czerpanie tych zasobów prowadzi do ich wyczerpywania się, co tworzy niebezpieczny cykl. Zasoby wód gruntowych się kurczą, a brak opadów deszczu i śniegu nie pozwala na ich odbudowę. Problem ten ma daleko idące skutki – niedobory wody mogą prowadzić do klęsk głodu, konfliktów, ubóstwa oraz zwiększenia ryzyka chorób, zwłaszcza gdy ludzie zaczynają korzystać z zanieczyszczonych źródeł wody. Raport UNESCO z 2024 roku zwraca uwagę na znaczenie odpowiedzialnego zarządzania zasobami wodnymi w czasach nadmiernego stresu wodnego.
Kluczowa Rola Satelitów GRACE
Przełomowe odkrycie spadku zasobów wody dokonano dzięki obserwacjom z satelitów GRACE oraz ich następcy GRACE-Follow On. Te zaawansowane technologie mierzą zmiany w polu grawitacyjnym Ziemi, które umożliwiają naukowcom monitorowanie zmian masy wody na bieżąco. Wyniki pokazały, że globalny spadek wód słodkich rozpoczął się podczas masywnej suszy w północnej i centralnej Brazylii. Następnie seria susz uderzyła w regiony w Australii, Ameryce Północnej, Południowej oraz Europie i Afryce.
Przyczyną tych ekstremalnych zjawisk pogodowych były zmiany prądów strumieniowych w atmosferze, wywołane wzrostem temperatury w wodach tropikalnego Pacyfiku w latach 2014-2016, co zakończyło się jednym z najsilniejszych zjawisk El Niño od 1950 roku. Mimo że El Niño ostatecznie osłabło, globalny poziom wody nie wrócił do normy.
Wpływ Globalnego Ocieplenia na Zasoby Wody
Chociaż El Niño miało swój wpływ na zmiany w układach pogodowych, naukowcy sugerują, że globalne ocieplenie również odgrywa kluczową rolę w trwałym spadku zasobów wody. Wzrost temperatury atmosfery prowadzi do zwiększenia ilości pary wodnej, co powoduje bardziej intensywne i skumulowane opady, które jednak występują rzadziej. W efekcie, gleba, która między tymi opadami się wysusza, ma mniejszą zdolność do retencji wody, co prowadzi do pogarszającej się sytuacji wodnej.
Michael Bosilovich, meteorolog z NASA, wskazuje, że problem z intensywnymi opadami polega na tym, że woda nie jest w stanie wsiąknąć w wyschniętą glebę, zamiast tego spływając po powierzchni, co uniemożliwia uzupełnianie zasobów wód podziemnych. Globalnie, poziom wód słodkich pozostaje niski od zjawiska El Niño w latach 2014-2016, a część wody pozostaje „uwięziona” w atmosferze w postaci pary wodnej.
Niepewna Przyszłość Zasobów Wodnych
Pomimo powiązań między globalnym ociepleniem a niedoborem wody, naukowcy nadal badają, w jakim stopniu oba te zjawiska są ze sobą związane. Susanna Werth, hydrolog z Virginia Tech, zwraca uwagę, że prognozy klimatyczne wciąż są obarczone niepewnością. Modele i pomiary nie są w pełni wolne od błędów, co utrudnia jednoznaczne przypisanie winy wyłącznie zmianom klimatycznym.
Na chwilę obecną nie wiadomo, czy zasoby wody słodkiej na świecie powrócą do poziomów sprzed 2015 roku, czy też obserwowany spadek utrzyma się na stałe. Matthew Rodell z NASA wskazuje na to, że dziewięć najcieplejszych lat w nowożytnej historii temperatur zbiegło się w czasie z nagłym spadkiem zasobów wody, co, jak twierdzi, „nie jest przypadkiem”. Możliwe, że to dopiero zapowiedź przyszłych, bardziej dramatycznych zmian.
Podsumowanie
Zmiany klimatyczne, intensyfikujące się susze, gwałtowne opady oraz niski poziom zasobów wód słodkich stanowią poważne wyzwanie dla przyszłości ludzkości. W obliczu tych zagrożeń, konieczne jest podejmowanie szybkich i zdecydowanych działań mających na celu lepsze zarządzanie wodą oraz przeciwdziałanie globalnemu ociepleniu.
