Strach jako nietypowy sprzymierzeniec zdrowia – nowe spojrzenie naukowców
Nasze codzienne rozmowy pełne są frazesów o zdrowiu, często słyszymy, że „śmiech to najlepsze lekarstwo”. Jednak najnowsze badania wskazują, że podobne, a może nawet mocniejsze korzyści zdrowotne może przynosić… odrobina strachu. Okazuje się, że chwile grozy, na przykład w nawiedzonych domach czy podczas innych atrakcji wywołujących lęk, mogą działać prozdrowotnie, redukując poziom zapalenia w organizmie. Co więcej, mechanizmy, które za tym stoją, mogą sięgać głęboko w biologię naszego organizmu.
—
Jak działa strach na nasze ciało?
Strach, choć często kojarzony z czymś nieprzyjemnym, uruchamia w naszym ciele szereg złożonych mechanizmów. W chwilach grozy nasz układ nerwowy przechodzi w stan czujności, aktywując reakcję „walcz lub uciekaj”. To, jak organizm reaguje na zagrożenie, ma swoje źródła w dawnej ewolucji – takie mechanizmy ratowały życie naszych przodków. Jednak naukowcy postanowili przyjrzeć się, czy ten proces może działać również jako forma korzystnej stymulacji dla ciała. W dużej mierze uwagę badaczy przyciągnął potencjalny wpływ strachu na poziom stanów zapalnych.
Marc Andersen z Uniwersytetu Aarhus w Danii wraz ze swoim zespołem odkrył, że mechanizmy uruchamiane przez strach mają pewne paralelne cechy z efektami hiperwentylacji. Ta ostatnia, jak udowodniono w poprzednich badaniach, wpływa na nerwy w sposób zmniejszający poziom zapalenia w organizmie. Zaciekawieni tym związkiem, naukowcy postanowili sprawdzić, czy podobne rezultaty można osiągnąć, narażając ludzi na kontrolowaną dawkę strachu.
—
Eksperyment w nawiedzonych domach
Aby zbadać tę hipotezę, Andersen i jego zespół przeprowadzili eksperymenty na uczestnikach przechodzących przez atrakcje typu nawiedzone domy. Uczestnicy byli badani zarówno przed, jak i po doświadczeniu intensywnych emocji związanych z przebywaniem w takich miejscach. Okazało się, że osoby, które doznały silnego strachu, zanotowały obniżenie poziomu markerów zapalenia w organizmie. Wyniki te sugerują, że krótkotrwałe eksponowanie się na strach może mieć korzystny wpływ na układ odpornościowy.
Jednym z możliwych wyjaśnień tego efektu jest wpływ strachu na reakcję organizmu na stres. W kontrolowanych warunkach, takich jak atrakcje przygotowane specjalnie w celu wzbudzenia silnych emocji, strach nie jest destrukcyjny, lecz stymulujący. Ciało, które przebywa w takim stanie przez krótki czas, może być „resetowane” poprzez regulację odpowiedzi hormonalnych i nerwowych.
—
Strach a nasze zdrowie – dlaczego to działa?
Kluczem do zrozumienia tego zjawiska jest wpływ strachu na układ nerwowy i hormonalny. W momencie odczuwania lęku nasze ciało produkuje adrenalinę i kortyzol – hormony stresu. W krótkim czasie mogą one wspierać procesy adaptacyjne w ciele, takie jak zwiększona odporność na stany zapalne. Jednak, co ważne, efekt ten działa korzystnie tylko wtedy, gdy strach jest przeżywany w kontrolowanych, bezpiecznych warunkach. Przewlekły stres czy codzienny lęk wywołany realnymi zagrożeniami przynosi skutek odwrotny, przyczyniając się do wzrostu stanów zapalnych i osłabienia układu odpornościowego.
Z naukowego punktu widzenia, kontrolowany strach może być postrzegany jako forma „szoku” dla naszego organizmu, który zaskakuje i resetuje pewne procesy biologiczne. W efekcie, organizm jest w stanie lepiej radzić sobie z innymi zagrożeniami, w tym także z czynnikami wywołującymi przewlekłe zapalenia.
—
Czy powinniśmy zacząć się bać dla zdrowia?
Choć wizja odwiedzania nawiedzonych domów w celach terapeutycznych brzmi bardziej jak scenariusz horroru niż zalecenie zdrowotne, najnowsze badania otwierają ciekawe perspektywy dla przyszłych terapii i działań wspierających zdrowie. Być może już wkrótce kontrolowane sesje wywoływania strachu staną się innowacyjną formą terapii.
Warto jednak pamiętać, że nie każdy organizm reaguje na strach w ten sam sposób. Dla części osób doświadczenie lęku może być zbyt intensywne i wywoływać niekorzystne skutki psychiczne. Dlatego, zanim zdecydujemy się na tego typu „terapię”, istotne jest, aby takie działania były przeprowadzane w kontrolowanych warunkach i pod opieką specjalistów.
—
Podsumowanie
Badania przeprowadzone przez zespół Marc Andersen pokazują, że strach może być czymś więcej niż nieprzyjemnym uczuciem – może stanowić narzędzie wspierające zdrowie. Kluczem do sukcesu jest jednak utrzymanie odpowiedniego balansu między emocjami a bezpieczeństwem. Nawiedzone domy, filmy grozy czy inne kontrolowane sytuacje wzbudzające strach mogą nie tylko dostarczać nam rozrywki, ale również działać pozytywnie na nasze ciało. Być może przyszedł czas, aby spojrzeć na strach z zupełnie nowej perspektywy – jako na nietypowego, lecz skutecznego sprzymierzeńca naszego zdrowia.
