Wyobraź sobie świat, w którym zwykła infekcja bakteryjna może stanowić śmiertelne zagrożenie. Niestety, według najnowszych badań, to nie scenariusz rodem z science fiction, ale realna możliwość, która może nadejść szybciej, niż się tego spodziewamy. Naukowcy z Uniwersytetu Północnej Arizony ostrzegają, że narastająca oporność bakterii na antybiotyki może doprowadzić do gwałtownego wzrostu zgonów związanych z infekcjami.
Kryzys w leczeniu – gdy antybiotyki przestają działać
Medycyna od dekad rozwijała się, oferując coraz skuteczniejsze terapie na niemal każdą chorobę. Jednak co dzieje się, gdy leczenie przestaje działać? Właśnie na to pytanie odpowiedzi szukali badacze z Centrum Nauk o Ekosystemach i Społeczeństwie (Ecoss) w swojej pracy opublikowanej pod koniec grudnia w czasopiśmie „Communications Medicine”.
„Opór na wiele antybiotyków to już problem, ale gdy patogen uodporni się na wszystkie znane nam środki, czyli stanie się tzw. panopornym, wówczas możemy spodziewać się gwałtownego i dramatycznego wzrostu zagrożenia dla zdrowia publicznego,” – wyjaśnia Benjamin Koch, autor badania i starszy naukowiec w Ecoss.
Modele, które budzą niepokój
Aby zrozumieć, jak poważne mogłyby być skutki oporności na wszystkie antybiotyki, zespół badawczy z Ecoss, wspólnie z ekspertami z Uniwersytetu George’a Washingtona i Uniwersytetu Minnesoty, opracował szczegółowe modele. Skupili się na jednym hipotetycznym scenariuszu: co by się stało, gdyby pałeczka okrężnicy (E. coli) nabrała pełnej odporności na wszystkie dostępne leki?
Wyniki ich obliczeń są zatrważające. Badania wykazały, że w ciągu zaledwie pięciu lat po pojawieniu się panopornego szczepu liczba zgonów na sepsę może wzrosnąć nawet 18-46 razy. Choć taki szczep jeszcze nie istnieje, naukowcy ostrzegają, że bakterie cały czas ewoluują, zbliżając się do takiego stanu. Nie wiadomo, kiedy to nastąpi – czy za rok, czy za sto lat – ale to tylko kwestia czasu.
Powszechne zagrożenie
Fenomen oporności panopornej wykracza daleko poza granice krajów czy środowisk. Zazwyczaj mieszkańcy państw bogatszych mają większy dostęp do różnych rodzajów antybiotyków, co daje im przewagę w walce z infekcjami. Jednak panoporność pozbawia nas tej ochrony. Jeżeli bakterie stają się odporne na wszystkie znane leki, cała ludzka populacja staje się równie narażona, niezależnie od poziomu rozwoju systemów medycznych czy dostępu do leków.
Ten brak różnic w zagrożeniu sprawia, że problem jest szczególnie niepokojący dla ekspertów zdrowia publicznego. To wyzwanie o globalnym zasięgu, któremu trzeba sprostać z wielką determinacją.
Alarm dla zdrowia publicznego
Badacze ostrzegają, że zbliżamy się do krytycznego momentu w historii zdrowia publicznego. Masowe i nie zawsze uzasadnione stosowanie antybiotyków w opiece zdrowotnej i produkcji żywności powoduje coraz większą oporność bakterii. Tymczasem tempo opracowywania nowych leków drastycznie spadło w ostatnich latach, co dodatkowo pogłębia ten kryzys.
Jak powstrzymać kryzys?
Choć sytuacja wygląda poważnie, badanie sugeruje kilka dróg wyjścia. Rządy mogą wprowadzić bardziej rygorystyczne zasady dotyczące stosowania antybiotyków zarówno w medycynie, jak i w przemyśle rolno-spożywczym. Nowoczesne technologie mogą pomóc monitorować rozwój i rozprzestrzenianie się odpornych bakterii. Każdy z nas może również dołożyć swoją cegiełkę, stosując antybiotyki wyłącznie wtedy, gdy są konieczne, i zgodnie z zaleceniami lekarza.
Naukowcy apelują o podjęcie globalnych działań, podkreślając, że „musimy zmniejszyć siły, które obecnie promują rozwój i rozprzestrzenianie się odpornych patogenów.” W szczególności nacisk kładziony jest na lepsze gospodarowanie antybiotykami w medycynie ludzkiej i weterynaryjnej oraz w produkcji żywności. Choć czas ucieka, wciąż mamy szansę uniknąć najgorszego.
Słowniczek
- Oporność na wielolekowość: Zdolność bakterii do przeżycia mimo terapii wieloma różnymi antybiotykami
- Panoporność: Zdolność bakterii do odporności na wszystkie znane antybiotyki
- Sepsa: Zagrażający życiu stan, w którym reakcja organizmu na infekcję prowadzi do uszkodzenia jego własnych tkanek
Różnica między opornością wielolekową a panopornością:
Bakterie wielolekowo odporne mogą przeżyć mimo leczenia różnymi antybiotykami, podczas gdy panoporne bakterie są odporne na wszystkie znane leki.
Jak bardzo mogą wzrosnąć zgony na sepsę po pojawieniu się panopornych bakterii?
Według modeli, zgony mogą wzrosnąć od 18 do 46 razy w ciągu zaledwie pięciu lat.
Dlaczego bogactwo lub dostęp do opieki zdrowotnej nie ochronią przed panopornością?
Przy obecnej oporności ludzie mogą sięgać po inne antybiotyki, ale w przypadku panoporności bakterie przetrwają każdy lek, eliminując ten przywilej.
Jakie są kluczowe działania, aby zapobiec oporności na antybiotyki?
Poprawa zarządzania antybiotykami w medycynie ludzkiej, weterynaryjnej, produkcji żywności oraz wspieranie rozwoju nowych leków.
