Dzięki postępującemu rozwojowi technologii biomarkerów, testy z wykorzystaniem osuszonej próbki krwi (DBS – dried blood spots) zyskują na znaczeniu szczególnie w przypadku diagnostyki i monitorowania chorób neurologicznych. Rozwiązanie to, choć znane od dekad, zyskuje dziś zupełnie nowe zastosowania dzięki połączeniu z niezwykle czułymi platformami analitycznymi, takimi jak technologia Simoa®. Skrócenie czasu analizy, ograniczenie kosztów przechowywania oraz możliwość zdalnego pobierania próbek sprawiają, że DBS redefiniuje dostępność badań neurologicznych.
Tradycyjne pobieranie krwi w warunkach klinicznych wymaga zastosowania specjalistycznego sprzętu, dostępu do igły dożylnej, przeszkolonego personelu oraz łańcucha chłodniczego – od momentu pobrania próbki aż po analizę. Wszystko to stanowi istotne bariery zarówno finansowe, jak i logistyczne, które mogą skutkować ograniczonym dostępem do opieki zdrowotnej, szczególnie w mniejszych ośrodkach i społecznościach wykluczonych. Alternatywą dla tej klasycznej metody są próby DBS, które polegają na pobraniu niewielkiej ilości krwi z palca lub pięty, a następnie jej naniesieniu na specjalny papier filtracyjny. Taka próbka może być przechowywana w temperaturze pokojowej i dostarczana do laboratorium bez konieczności zachowania chłodzenia.
Zastosowanie DBS w kontekście chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera, Parkinsona czy stwardnienie rozsiane, ma szczególnie duży potencjał. Przez wiele lat prowadzących do pełnego rozwoju tych schorzeń, pacjenci potrzebują regularnego monitoringu biomarkerów neurologicznych we krwi. Dzięki możliwości samodzielnego pobrania próbki w domu i jej przesłania do laboratorium, tysiące osób zyskują dostęp do diagnostyki, która do tej pory była trudna lub bardzo kosztowna do realizacji.
Jednym z kluczowych wyzwań w analizie biomarkerów neurologicznych jest bardzo niski poziom tych cząsteczek we krwi – wynika to z obecności bariery krew–mózg, która chroni mózg, ale jednocześnie ogranicza ilość dostępnych białek w krążeniu obwodowym. W tym kontekście, niezbędne są wyjątkowo czułe techniki pomiarowe. Technologia Simoa firmy Quanterix rewolucjonizuje ten obszar, umożliwiając wykrywanie nawet pojedynczych cząsteczek. Dzięki połączeniu testów DBS z Simoa możliwe jest wykrycie takich biomarkerów jak p-Tau 217, p-Tau 181, NfL, GFAP czy Ab42, które odgrywają kluczową rolę w wczesnej diagnostyce i śledzeniu progresji chorób neurodegeneracyjnych.
Jednak, aby w pełni wdrożyć technologię DBS do praktyki klinicznej, potrzebne są jeszcze dalsze postępy. Kluczowe jest usprawnienie metod ekstrakcji białek z suchego nośnika, zwiększenie reprodukowalności wyników oraz opracowanie standardowych procedur i materiałów kontrolnych. Quanterix odpowiedział na tę potrzebę, wypuszczając na rynek zestaw ekstrakcyjny kompatybilny z platformą Simoa, który znacząco upraszcza przygotowanie próbki do analizy. Dzięki temu możliwe stało się wydobycie z suchej kropli krwi cennych biomarkerów bez konieczności korzystania z zaawansowanej infrastruktury laboratoryjnej.
Kolejnym istotnym aspektem jest znaczna obniżka kosztów diagnostyki. W przypadku badań przesiewowych przy użyciu tradycyjnych metod obrazowych, takich jak PET, jeden skan może kosztować nawet kilka tysięcy dolarów. Zastosowanie testu krwi jako wstępnego etapu diagnostyki może obniżyć koszty rekrutacji do badań klinicznych o miliony dolarów, jednocześnie znacząco zwiększając dostępność takiej diagnostyki dla szerokiej populacji.
Choć wiele zostało już osiągnięte, rozwój testów DBS w neurologii dopiero się rozpoczyna. Przed nami prace nad zwiększeniem czułości testów, optymalizacją sposobów ekstrakcji, standaryzacją procedur oraz określeniem referencyjnych zakresów wartości. Istotna będzie tu współpraca pomiędzy producentami sprzętu diagnostycznego, naukowcami, lekarzami oraz instytucjami regulującymi rynek medyczny. Wspólnym celem jest przekształcenie tej innowacyjnej metody z narzędzia badawczego w powszechną praktykę kliniczną ułatwiającą wczesne wykrywanie i lepsze monitorowanie chorób mózgu.
Zestawy analityczne Simoa w połączeniu z metodą DBS reprezentują obecnie jeden z najbardziej obiecujących kierunków w diagnostyce neurologicznej. To połączenie umożliwia zastosowanie niezwykle czułych analiz nawet w próbkach o bardzo małej objętości, co otwiera zupełnie nowe horyzonty zarówno w badaniach naukowych, jak i w realnym systemie opieki zdrowotnej. W najbliższych latach możemy spodziewać się dalszego rozwoju tego obszaru, który zrewolucjonizuje sposób, w jaki monitorujemy zdrowie naszej populacji — szybciej, taniej i precyzyjniej niż kiedykolwiek wcześniej.