Ryzyko skutków ubocznych oraz powikłań po leczeniu raka prostaty jest znaczące i utrzymuje się przez wiele lat po zakończeniu terapii. Największa dotychczas analiza długoterminowych ryzyk związanych z takimi terapiami, w porównaniu do ryzyk u mężczyzn, którzy nie podjęli leczenia, została opublikowana w renomowanym czasopiśmie JAMA Oncology.
Skutki Leczenia Raka Prostaty
W ciągu 12 lat po leczeniu, mężczyźni, którzy przeszli prostatektomię (chirurgiczne usunięcie całości lub części prostaty), mieli ponad siedmiokrotnie większe ryzyko wystąpienia powikłań urologicznych lub seksualnych w porównaniu do mężczyzn, którzy nie podjęli żadnej terapii. W przypadku pacjentów, których pierwszym leczeniem była radioterapia, ryzyko tych powikłań było prawie trzykrotnie wyższe. Co więcej, w grupie radioterapii stwierdzono także trzykrotnie wyższe ryzyko diagnozy raka pęcherza moczowego.
Badanie przeprowadzone przez naukowców z SWOG Cancer Research Network, finansowane przez Narodowy Instytut Raka (NCI) oraz Narodowe Instytuty Zdrowia (NIH), podkreśla, że mężczyźni powinni mieć dostęp do tych informacji, zanim podejmą decyzję o badaniach przesiewowych w kierunku raka prostaty.
Znaczenie Informacji Dla Pacjentów
„To badanie stawia przed lekarzami ogromne wyzwanie, aby dostarczyć pacjentom tych informacji, zanim w ogóle rozpoczną proces testowania PSA,” powiedział dr Ian M. Thompson Jr., jeden z autorów badania. Test PSA mierzy poziom specyficznego antygenu prostaty we krwi, który może wskazywać na obecność raka prostaty.
W Stanach Zjednoczonych około 30 milionów mężczyzn w wieku od 55 do 69 lat jest w grupie wiekowej, dla której Amerykańska Grupa Zadaniowa ds. Usług Prewencyjnych zaleca omówienie testu PSA z lekarzem. Aby podjąć świadomą decyzję, pacjenci muszą w pełni rozumieć ryzyka oraz korzyści związane z badaniem przesiewowym, a także z każdym kolejnym krokiem, który może obejmować biopsję oraz leczenie w przypadku wykrycia raka prostaty.
Trudności w Oszacowaniu Ryzyka
Jednym z wyzwań przy ocenie ryzyka powikłań leczenia raka prostaty jest to, że niektóre z tych schorzeń, jak choćby zaburzenia erekcji, są bardziej powszechne wraz z wiekiem. Dlatego prawdziwą miarą ryzyka można uzyskać jedynie poprzez porównanie mężczyzn leczonych z tymi, którzy nie byli leczeni i są w podobnym wieku. Badanie opublikowane w JAMA Oncology dokładnie to robi.
Dr Joseph Unger, główny autor badania i biostatystyk z SWOG Cancer Research Network, zaznacza, że wcześniejsze badania miały ograniczenia, takie jak małe próby badawcze, krótki okres obserwacji lub brak grupy kontrolnej. „Nasze badanie wyróżnia się długim okresem obserwacji, sięgającym aż 12 lat, oraz szerokim zakresem analizowanych powikłań. Kluczową różnicę stanowi to, że byliśmy w stanie porównać wyniki z grupą kontrolną, co nie miało miejsca w poprzednich badaniach,” dodał dr Unger.
Specyficzne Powikłania Leczenia
W badaniu wzięło udział prawie 52 000 mężczyzn, którzy uczestniczyli w jednym z dwóch dużych badań prewencyjnych NCI, w tym Prostate Cancer Prevention Study (PCPT) oraz Selenium and Vitamin E Cancer Prevention Trial (SELECT). Uczestnicy ci zostali podzieleni na grupy, w zależności od rodzaju leczenia, jakie otrzymali lub jego braku.
Zespół badawczy porównał dane z roszczeń Medicare dla 29 196 uczestników, z czego 3 946 zdiagnozowano z rakiem prostaty. Z tej grupy, u 655 pacjentów pierwszym zabiegiem była prostatektomia, a 1 056 otrzymało radioterapię. Pozostali pacjenci, którzy nie zostali poddani leczeniu (rak prostaty często rozwija się powoli, co pozwala na aktywną obserwację), oraz osoby bez diagnozy raka prostaty, stanowili grupę kontrolną.
Analiza objęła 10 potencjalnych powikłań, takich jak zwężenie cewki moczowej, założenie sztucznego zwieracza cewki moczowej (w przypadku ciężkiego nietrzymania moczu), założenie protezy prącia, nietrzymanie moczu, zaburzenia erekcji, zapalenie pęcherza wywołane radioterapią, zapalenie odbytnicy po radioterapii, rak pęcherza, rak odbytnicy oraz konieczność cystektomii (usunięcia pęcherza).
Wnioski Naukowców
Wyniki badania wskazują, że mężczyźni, którzy przeszli prostatektomię, mieli ponad sześciokrotnie wyższe ryzyko wystąpienia przynajmniej jednego z 10 powikłań w ciągu 12 lat od zabiegu w porównaniu do nieleczonych uczestników. Dla mężczyzn, którzy otrzymali radioterapię, ryzyko to było trzykrotnie wyższe. Co więcej, pacjenci z grupy radioterapii byli prawie trzykrotnie bardziej narażeni na diagnozę raka pęcherza moczowego, który w takich przypadkach często ma wyższy stopień zaawansowania.
Autorzy badania podkreślają, że biorąc pod uwagę niepewne korzyści płynące z leczenia raka prostaty u większości pacjentów, wyniki te podkreślają znaczenie dokładnej konsultacji medycznej zarówno przed podjęciem leczenia, jak i przed samym badaniem przesiewowym. Badacze zalecają, aby dane ilościowe dotyczące ryzyk i korzyści związanych z leczeniem raka prostaty były uwzględniane w krajowych wytycznych dotyczących badań przesiewowych i leczenia raka – co obecnie nie jest standardem.
Znaczenie Przyszłych Badań
Badanie wspierane było częściowo przez NIH/NCI oraz Fundację Hope for Cancer Research. Wśród autorów znaleźli się wybitni naukowcy, w tym dr Lori M. Minasian i dr Howard L. Parnes z Narodowego Instytutu Raka w USA oraz badacze z Columbia University Medical Center i Fred Hutch Cancer Center.
Wyniki te mogą stanowić istotny krok naprzód w podejściu do leczenia raka prostaty, podkreślając wagę dostarczania pacjentom pełnych i rzetelnych informacji, zanim podejmą oni trudne decyzje dotyczące ich zdrowia.
