Nowe badania nad rolą mikrobioty jelitowej w diagnostyce i leczeniu raka trzustki budzą nadzieje na innowacyjne metody przesiewowe oraz terapie, które mogą odmienić los pacjentów z tym śmiertelnym schorzeniem. Rak trzustki, w szczególności gruczolakorak przewodowy trzustki (PDAC), jest jednym z najczęściej występujących rodzajów tego nowotworu i jednocześnie jednym z najbardziej śmiertelnych.
Mikrobiota jelitowa a rak trzustki
Przegląd opublikowany w czasopiśmie Cancer Screening and Prevention rzuca nowe światło na związek mikrobioty jelitowej z odpornością, metabolizmem oraz środowiskiem guza w przypadku PDAC. Autorzy badań sugerują, że analiza mikrobioty jelitowej może stać się cennym narzędziem do wczesnego wykrywania raka trzustki. Z kolei transplantacja mikrobioty kałowej (FMT) jawi się jako potencjalna przyszłościowa terapia.
Coraz większe zainteresowanie dietą oraz rolą mikrobioty jelitowej w chorobach przewlekłych napędza rozwój badań metagenomicznych. Badania te, poprzez identyfikację charakterystycznych dla raka trzustki sygnatur mikrobiologicznych, mogą przyczynić się do opracowania nowych, wczesnych metod wykrywania oraz terapii tego nowotworu.
Transplantacja mikrobioty kałowej w kontekście dysbiozy jelitowej
Transplantacja mikrobioty kałowej (FMT) to procedura przenoszenia bakterii z kału zdrowego dawcy do układu pokarmowego pacjenta. Choć metoda ta była znana już w starożytnych Chinach (około 300 r. n.e.), przez długi czas była ignorowana przez zachodnią medycynę z powodu obaw o jej bezpieczeństwo i skuteczność.
W ostatnich latach FMT zdobywa jednak coraz większe zainteresowanie naukowców. Badania wskazują, że może ona wspomagać chemioterapię oraz łagodzić jej efekty uboczne. Niestety, mechanizmy stojące za korzyściami płynącymi z FMT są wciąż mało poznane. Porównania mikrobioty osób zdrowych i pacjentów z PDAC ujawniają znaczące różnice, np. zwiększoną obecność bakterii z rodzajów Streptococcus oraz Veillonella, przy jednoczesnym spadku liczby Faecalibacterium. Co więcej, zakażenie Helicobacter pylori może zwiększać ryzyko wystąpienia tego nowotworu.
Jednakże duża zmienność mikrobioty jelitowej między różnymi populacjami etnicznymi i geograficznymi stanowi wyzwanie dla standaryzacji diagnostyki opartej na sygnaturach mikrobiologicznych. Komplikacje te utrudniają również badania nad skutecznością FMT.
Metabolomika i potencjalne zastosowanie FMT w leczeniu PDAC
Metabolity, czyli substancje wytwarzane podczas procesów metabolicznych, odgrywają kluczową rolę w rozwoju chorób, w tym nowotworów. Metabolomika, badająca te związki, ujawnia, że kwas masłowy produkowany przez bakterie jelitowe może sprzyjać różnicowaniu komórek PDAC i zmniejszać ich inwazyjność. Pacjenci z rakiem trzustki mają mniejsze ilości bakterii wytwarzających kwas masłowy oraz niższe stężenia kwasu masłowego i indolu-3-octowego, który może wzmacniać działanie chemioterapii.
Poprawa składu mikrobioty jelitowej może zatem wpłynąć na wyniki leczenia PDAC, ponieważ zdrowie jelit odgrywa kluczową rolę w skuteczności terapii systemowych. Co ciekawe, pacjenci leczeni antybiotykami mają gorsze wskaźniki przeżywalności, co sugeruje, że zaburzenia mikrobioty mogą negatywnie wpływać na przebieg leczenia.
Badania nad mikrobiotą jelitową i jej wpływem na terapie PDAC są wciąż w toku, a transplantacja mikrobioty kałowej (FMT) wydaje się obiecującym rozwiązaniem. Choć badania na zwierzętach pokazują, że FMT może spowalniać rozwój guza i poprawiać przeżywalność, badania na ludziach napotykają na wyzwania, takie jak ryzyko zakażeń wielolekoopornymi organizmami. To podkreśla znaczenie dokładnego badania dawców oraz monitorowania pacjentów.
Wnioski
Charakteryzacja mikrobioty jelitowej oraz interwencje związane z mikrobiomem, takie jak FMT, niosą ze sobą ogromne nadzieje na przyspieszenie wykrywania PDAC oraz łagodzenie patologii związanej z tą chorobą. Choć jest to stosunkowo nowa dziedzina badań klinicznych, ciągłe postępy w zakresie sekwencjonowania metagenomicznego oraz modeli metabolomicznych mogą zrewolucjonizować przyszłe terapie raka trzustki.
Jednak konieczne jest zachowanie ostrożności i zapewnienie odpowiednich procedur badań dawców oraz monitorowania pacjentów po przeszczepach, aby uniknąć komplikacji, które pojawiały się w poprzednich badaniach klinicznych.
Badania nad mikrobiotą jelitową i jej wpływem na leczenie raka trzustki są nadal na wczesnym etapie, ale ich wyniki mogą w przyszłości znacząco zmienić podejście do diagnostyki i terapii tego nowotworu.
