Badania sugerują, że długoterminowe monitorowanie oraz odpowiednie zarządzanie stanem zdrowia pacjentów po przebyciu COVID-19 jest kluczowe dla ich dalszego zdrowia.
W opublikowanym badaniu w JAMA Dermatology, naukowcy z Republiki Korei postanowili przyjrzeć się, czy historia zakażenia wirusem SARS-CoV-2, wywołującym COVID-19, zwiększa ryzyko wystąpienia długoterminowych chorób autoimmunologicznych i autoinflamacyjnych, związanych m.in. z tkanką łączną.
Analiza ryzyka chorób autoimmunologicznych po COVID-19
Jednym z kluczowych wyników badania było odkrycie istotnie wyższego ryzyka rozwinięcia się schorzeń autoimmunologicznych i autoinflamacyjnych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów (RA), toczeń, choroba Leśniowskiego-Crohna i łysienie plackowate. Najwyższe ryzyko dotyczyło osób, które przeszły ciężką formę COVID-19, były zakażone wariantem Delta oraz nie zostały zaszczepione.
Tło badania
Pandemia COVID-19, wywołana przez wirus SARS-CoV-2, nie tylko przyczyniła się do natychmiastowych problemów zdrowotnych, takich jak trudności oddechowe czy dolegliwości sercowo-naczyniowe, ale także może prowadzić do długoterminowych konsekwencji w postaci chorób autoimmunologicznych. Wirus może zakłócać tzw. „tolerancję własną” układu odpornościowego, co może prowadzić do powstawania autoprzeciwciał, związanych z wieloma schorzeniami, w tym zapalnym zapaleniem stawów i zespołem Guillain-Barrégo.
Badania przeprowadzone do tej pory sugerują, że COVID-19 może zwiększać ryzyko rozwinięcia się chorób tkanki łącznej, takich jak toczeń, reumatoidalne zapalenie stawów, choroba Leśniowskiego-Crohna i łysienie plackowate. Jednak wcześniejsze badania były ograniczone przez krótsze okresy obserwacji, co mogło prowadzić do pominięcia późniejszych wystąpień tych chorób. Nowe, dłuższe badania są niezbędne, aby w pełni zrozumieć wpływ COVID-19 na ryzyko chorób autoimmunologicznych i dostarczyć informacji, które mogą pomóc w długoterminowym monitorowaniu pacjentów.
Przebieg badania
W badaniu wykorzystano dane z koreańskiego systemu ubezpieczeń zdrowotnych oraz rejestru COVID-19. Analizę przeprowadzono na grupie 6 912 427 uczestników, z których 3 145 388 miało potwierdzoną historię COVID-19, a 3 767 039 stanowiło grupę kontrolną. Wszyscy uczestnicy byli obserwowani przez co najmniej 180 dni. Średni wiek uczestników wynosił 53,39 lat, a 46,4% badanych stanowiły kobiety.
COVID-19 potwierdzono za pomocą testów PCR lub szybkich testów antygenowych. Wyniki badania obejmowały monitorowanie diagnoz chorób autoimmunologicznych, które wymagały co najmniej trzech wizyt medycznych. Zastosowano odpowiednie modele statystyczne, uwzględniające takie czynniki jak wiek, płeć, nasilenie przebiegu COVID-19, okres dominacji wariantów (Delta lub Omikron) oraz status szczepień.
Wyniki i wnioski
Badanie wykazało, że pacjenci z COVID-19 mieli zwiększone ryzyko rozwoju różnych chorób autoimmunologicznych. Wśród nich wymienia się m.in. łysienie plackowate (współczynnik ryzyka [AHR], 1,11), bielactwo (AHR, 1,11), chorobę Behçeta (AHR, 1,45), chorobę Leśniowskiego-Crohna (AHR, 1,35), reumatoidalne zapalenie stawów (AHR, 1,09) oraz toczeń rumieniowaty układowy (AHR, 1,14).
Istotne różnice zaobserwowano w zależności od płci i wieku pacjentów. Mężczyźni byli bardziej narażeni na łysienie plackowate, bielactwo i reumatoidalne zapalenie stawów, natomiast u kobiet częściej występowały choroby takie jak choroba Behçeta i pęcherzyca. Młodsze osoby, poniżej 40. roku życia, miały wyższe ryzyko rozwoju chorób takich jak łysienie bliznowaciejące oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Z kolei starsi pacjenci, powyżej 40 lat, byli bardziej narażeni na schorzenia takie jak toczeń rumieniowaty układowy czy zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa.
Czynniki wpływające na ryzyko
Ciężkość przebiegu COVID-19 silnie wpływała na ryzyko autoimmunologiczne. Pacjenci, którzy wymagali intensywnej opieki medycznej, wykazywali wyraźnie wyższe ryzyko rozwoju chorób takich jak sarkoidoza, zespół Sjögrena i pęcherzyca. Okres dominacji wariantu Delta był również związany z wyższym ryzykiem wystąpienia chorób autoimmunologicznych w porównaniu z okresem dominacji wariantu Omikron.
Interesującym odkryciem było również to, że szczepienia przeciwko COVID-19 zmniejszały ryzyko rozwoju chorób autoimmunologicznych. Pacjenci, którzy nie zostali zaszczepieni, byli bardziej narażeni na choroby takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń, czy choroba Leśniowskiego-Crohna.
Wnioski i implikacje
Badanie dostarczyło istotnych dowodów na to, że COVID-19 może prowadzić do zwiększonego ryzyka wystąpienia chorób autoimmunologicznych, szczególnie u osób starszych, ciężko chorych oraz niezaszczepionych. Wyniki te podkreślają konieczność dalszych badań oraz długoterminowego monitorowania pacjentów, którzy przeszli COVID-19.
W przyszłości kluczowe będzie identyfikowanie grup szczególnie narażonych na rozwój tych schorzeń, co pozwoli na skuteczniejsze zarządzanie zdrowiem publicznym i lepsze przygotowanie systemów opieki zdrowotnej na potencjalne długoterminowe konsekwencje pandemii.
