Sektor opieki społecznej w wielu krajach zmaga się z licznymi wyzwaniami, takimi jak presja związana z cięciami budżetowymi, niedobory kadrowe czy rosnące zapotrzebowanie na usługi. Centrum Badań Technicznych VTT z Finlandii, we współpracy z innymi partnerami, uczestniczy w międzynarodowym projekcie badawczym dotyczącym wykorzystania sztucznej inteligencji (AI) w celu wspierania pracy pielęgniarek. Oprócz VTT, w projekcie biorą udział takie instytucje z Finlandii jak Uniwersytet Nauk Stosowanych w Turku, Uniwersytet Wschodniej Finlandii, regionalne ośrodki zdrowia, a także firmy Mediconsult, Oiva Health i Solita.
Znaczna część codziennej pracy pielęgniarek skupia się na zadaniach cyfrowych, takich jak rejestracja pacjentów, przeglądanie dokumentacji medycznej czy zaznajamianie się z instrukcjami i przekazywanie ich. Tego rodzaju działania pochłaniają dużą część ich czasu pracy, który mógłby być bardziej efektywnie wykorzystany na spotkania z pacjentami i bezpośrednią opiekę. Dzięki wprowadzeniu lepszych rozwiązań technologicznych czas przeznaczony na te czynności można znacząco skrócić, co wpłynie na zmniejszenie obciążenia pracą.
Cytując niemiecką firmę konsultingową TLGG, dobrze wykorzystana sztuczna inteligencja może pozwolić zaoszczędzić ponad 30% czasu pracy pielęgniarek. Oznacza to więcej godzin przeznaczonych na priorytetowe zadania, takie jak opieka nad pacjentami w bardziej osobistym wymiarze. Senior Scientist z VTT, Jouni Kaartinen, podkreśla, że odpowiednie wykorzystanie AI daje realne możliwości optymalizacji działań w sektorze opieki zdrowotnej.
W ramach europejskiego projektu PROFIT, we współpracy z uczelniami, ośrodkami zdrowia i firmami technologicznymi, opracowywane są nowatorskie rozwiązania, które mają na celu zmniejszenie obciążenia pracą pielęgniarek. Ville Salaspuro, Dyrektor Medyczny Mediconsult Oy, wierzy, że narzędzia oparte na sztucznej inteligencji staną się integralnym elementem przyszłości pracy personelu medycznego. Jak zauważa, technologie te mogą znacznie zwiększyć efektywność pracy, pozwalając specjalistom więcej czasu poświęcić pacjentom, zamiast nawigowaniu po złożonych systemach informatycznych.
Jednym z dotychczasowych problemów w sektorze opieki zdrowotnej było niedostateczne zaangażowanie pielęgniarek w rozwój technologii. Często skutkowało to słabą funkcjonalnością systemów, które nie zawsze odpowiadały potrzebom użytkowników. Brak badań nad wpływem takich rozwiązań na funkcjonowanie organizacji także stanowi wyzwanie. Laura-Maria Peltonen, profesor nadzwyczajna Uniwersytetu Wschodniej Finlandii, podkreśla, że opracowywane systemy muszą być zarówno intuicyjne, jak i przydatne w codziennej pracy pielęgniarek.
Przykładem potencjalnych zastosowań AI może być automatyczne przetwarzanie kluczowych informacji o pacjentach i ich prezentowanie w łatwo przyswajalnej formie graficznej lub głosowej. Sztuczna inteligencja może również wspierać pacjentów, oferując wskazówki na różnych etapach ich leczenia – od poszukiwania odpowiedniej pomocy, przez pobyt w szpitalu, aż po okres rekonwalescencji. Takie rozwiązania mogłyby ułatwić dostęp do odpowiednich usług, zmniejszyć liczbę powtarzających się wizyt oraz poprawić monitorowanie leczenia.
Kluczowe znaczenie w projekcie ma podejście skoncentrowane na użytkowniku, co oznacza bezpośrednie zaangażowanie pielęgniarek w testowanie technologii. Senior Lecturer Paula Savolainen z Uniwersytetu Nauk Stosowanych w Turku zaznacza, że istotne jest, aby nowe technologie były dobrze przyjęte przez użytkowników końcowych i nie były odbierane jako zagrożenie czy narzędzie trudne w obsłudze. Zrozumienie potrzeb użytkowników pozwoli uniknąć tworzenia technologii postrzeganych jako niepraktyczne.
Jednym z największych wyzwań w rozwoju AI jest dostęp do danych. Jak zauważa Kaartinen, w opiece zdrowotnej stosuje się specjalistyczną terminologię, co sprawia, że szkolenie konwersacyjnej sztucznej inteligencji wymaga kompleksowego materiału, takiego jak anonimowe dane mowy oraz dokumentacja medyczna. Pomimo że wiele informacji jest już zdigitalizowanych, pozyskanie ich w sposób bezpieczny i zgodny z prawem jest skomplikowane. Rozwiązaniem mogłyby być dane anonimowe lub uzyskane za zgodą, które ostatecznie przyniosłyby korzyści wszystkim stronom.
Jednakże ochrona danych osobowych jest obowiązkiem nałożonym na firmy technologiczne przez przepisy prawa. W ramach projektu PROFIT opracowywane są rozwiązania techniczne i innowacyjne metody działania, które umożliwią legalne wykorzystanie danych. W początkowej fazie projektu sztuczna inteligencja szkolona jest na podstawie zadań praktycznych studentów pielęgniarstwa oraz symulowanych danych. Niemniej jednak pozostaje wiele kwestii etycznych do rozwiązania. Mimo zastosowania AI, decyzje i odpowiedzialność zawsze będą spoczywać na profesjonalistach.
Kaartinen podkreśla, że AI nie może na przykład automatycznie wpisywać danych do dokumentacji pacjenta bez oddzielnej akceptacji ze strony profesjonalisty. Zamiast tego AI mogłaby zaproponować wpis, który następnie pielęgniarka lub lekarz mogliby zaakceptować w całości lub po modyfikacjach. Projekt bada również akceptowalność i etykę rozwiązań wspieranych przez AI zarówno z perspektywy profesjonalistów, jak i samych pacjentów, aby zapewnić równowagę między technologią a wartościami humanistycznymi.
