Ludzki organizm nie zawsze starzeje się w tempie odpowiadającym naszemu wiekowi chronologicznemu. Przyspieszone starzenie biologiczne w stosunku do wieku chronologicznego zostało powiązane z wyższym ryzykiem wystąpienia chorób oraz zgonu. Zgodnie z najnowszymi badaniami, dieta uboga w warzywa i owoce, a bogata w czerwone mięso, fast foody oraz napoje słodzone cukrem, może powodować przyspieszenie starzenia biologicznego – i to już w młodym wieku dorosłym.
Tempo starzenia biologicznego odzwierciedla różnicę między wiekiem chronologicznym a biologicznym, czyli określa, czy dana osoba jest biologicznie „starsza” lub „młodsza”, niż wynikałoby to z jej metryki urodzenia. Biologiczny wiek można zmierzyć za pomocą tak zwanych zegarów epigenetycznych. Te modele obliczeniowe, oparte na metodach maszynowego uczenia, przewidują biologiczny wiek na podstawie obecnych w DNA grup metylowych, które regulują ekspresję genów.
Badania prowadzone na Uniwersytecie w Jyväskylä we współpracy z Centrum Badań Gerontologicznych miały na celu sprawdzenie, czy sposób odżywiania wpływa na tempo starzenia biologicznego w wieku 20–25 lat. W badaniu wzięli udział bliźnięta jednojajowe i dwujajowe, co pozwoliło na dokładniejszą ocenę zarówno wpływu diety, jak i potencjalnego podłoża genetycznego.
Wyniki badań jasno wskazują, że dieta oparta na niskim spożyciu warzyw i owoców, a jednocześnie obfitująca w czerwone mięso, przetworzoną żywność typu fast food oraz napoje słodzone cukrem, wiązała się z przyspieszeniem starzenia biologicznego. Z kolei dieta bogata w warzywa i owoce, a uboga w fast foody, mięso oraz słodziki, była skorelowana z wolniejszym tempem starzenia się organizmu.
„Niektóre zaobserwowane związki mogą być również wyjaśnione innymi czynnikami stylu życia, takimi jak aktywność fizyczna, palenie papierosów i masa ciała, ponieważ zdrowe i niezdrowe nawyki często występują razem u tych samych osób. Jednakże dieta wykazała mały, ale niezależny wpływ na starzenie, nawet po uwzględnieniu innych czynników stylu życia” – podkreśla Suvi Ravi, badaczka zajmująca się tematyką starzenia biologicznego.
Dzięki uwzględnieniu bliźniąt, badacze mogli także przyjrzeć się genetycznym wpływom na związek pomiędzy dietą a starzeniem. Wyniki sugerują, że wspólne tło genetyczne, a nie środowisko dzieciństwa, tłumaczy zależność między dietą a przyspieszonym starzeniem w młodym wieku dorosłym. Jednak Ravi wyjaśnia, że „to nie oznacza, że dieta wspierająca zdrowie nie przyniesie korzyści każdemu, niezależnie od jego genetyki”.
Badanie było częścią projektu „Rola żywienia w zapobieganiu powszechnym chorobom”, finansowanego przez Fundację Juho Vainio. Wykorzystano dane pochodzące z wcześniejszych badań bliźniąt, znanych jako FinnTwin12. W analizie wzięło udział 826 uczestników badania indywidualnego oraz 363 pary bliźniąt, a sposób odżywiania oceniono za pomocą kwestionariusza częstości spożycia żywności. Ankieta zawierała pytania o regularność konsumpcji 55 różnych produktów spożywczych.
Główną badaczką projektu, Suvi Ravi, jest członkini grupy naukowej GenActive, która zajmuje się analizą czynników genetycznych i stylu życia wpływających na starzenie biologiczne, zdrowie oraz zdolność funkcjonalną. Pracami GenActive kieruje profesor zdrowia publicznego, Elina Sillanpää, która podkreśla znaczenie interdyscyplinarnych badań w rozwijaniu strategii prewencji chorób związanych z wiekiem.
Wyniki tego badania po raz kolejny podkreślają ogromne znaczenie zbilansowanej diety w dbaniu o zdrowie, zarówno na poziomie fizycznym, jak i epigenetycznym. Sposób odżywiania nie tylko bezpośrednio wpływa na codzienne funkcjonowanie organizmu, ale także odgrywa kluczową rolę w długoterminowym zachowaniu młodości biologicznej. Nawet w młodym wieku warto zacząć zwracać uwagę na swoje nawyki żywieniowe i ich potencjalne konsekwencje dla naszego zdrowia w przyszłości.
