<img src="https://scienceblog.com/wp-content/uploads/2024/12/MITOpen-Secrets-010.jpg” alt=”Ilustracja nawiązująca do otwartych sekretów w organizacjach” style=”width:100%; height:auto;” />
Otwarty sekret: Cichy mechanizm destrukcji w organizacjach i społecznościach
Nowe badania, przeprowadzone przez filozofa SAMIEGO Berstlera z MIT, rzucają światło na jeden z bardziej złożonych, a jednocześnie powszechnych problemów społecznych – otwarte sekrety. Ten znany, lecz przemilczany fenomen nie tylko utrudnia rozwój organizacyjny, ale również potęguje niesprawiedliwość i może mieć długofalowy negatywny wpływ na funkcjonowanie grup społecznych. Publikacja ta zmusza nas do przemyślenia, w jaki sposób skomplikowana dynamika społeczna wpływa na miejsca pracy, rodziny czy nawet wspólnoty lokalne.
Otwarty sekret to sytuacja, w której pewna informacja jest powszechnie znana, ale nigdy oficjalnie nie omawiana czy akceptowana. Przykładem może być zachowanie przełożonego w biurze, które budzi sprzeciw, ale pozostaje przemilczane. Argumenty managerów, którzy tłumią próby zgłaszania problemów, nie są jedynie przypadkowymi działaniami unikającymi konfrontacji. Zdaniem Berstlera, te działania są częścią bardziej złożonego procesu społecznego utrwalającego status quo i otwierającego przestrzeń do nadużyć władzy.
Pętla ciszy – struktura iteracyjna otwartych sekretów
Sam Berstler w swojej pracy szczegółowo analizuje powtarzalny charakter otwartych sekretów, który opisuje jako „strukturę iteracyjną”. Co to oznacza w praktyce? Nie chodzi tylko o to, że ludzie nie rozmawiają o pewnych sytuacjach. Kluczowe jest to, że społeczeństwo również nie mówi o milczeniu jako takim – tworzy się wielopoziomowa analiza ciszy. Każda warstwa unikania wzmacnia wcześniejszą, co w rezultacie buduje system nie do złamania.
Podobne mechanizmy mogą wydawać się trywialne lub nawet nieistotne, przykładowo miękko omijane tematy wynagrodzeń wśród znajomych bądź unikanie politycznych debat w czasie świątecznych spotkań rodzinnych. Jednak otwarte tajemnice różnią się zasadniczo. Zaczynają działać destrukcyjnie, kiedy okazują się tarczą chroniącą osoby wpływowe przed odpowiedzialnością, a jednocześnie czynią ofiary bezsilnymi wobec całego układu społecznego. Jak wskazuje Berstler, te mechanizmy pozostawiają ofiary osamotnione nie tylko w walce z prześladowcą, ale również z całym środowiskiem.
Rozmowa versus cisza – kiedy unikanie staje się szkodliwe?
Jednym z kluczowych wniosków płynących z badań Berstlera jest konieczność przełamywania schematów postrzegania rozmów. Komunikacja to niezwykle złożony proces, w którym istnieją „warstwy aktywności”. Nie wszystko, co mówimy, jest jawne; wiele rzeczy jest celowo przemilczanych, aby utrzymać pewien obraz społeczny lub sytuacyjny konsensus. Takie ukryte warstwy mogą być neutralne lub nawet korzystne – jak wspomniane wcześniej pomijanie drażliwych tematów w celu uniknięcia konfliktu. Jednak w przypadku otwartych sekretów mamy do czynienia z naruszaniem tej równowagi, co prowadzi do strukturalnego ukrywania problemów i blokowania zmian.
Z jednej strony pomocne może być nieporuszanie niektórych tematów w środowisku społecznym, aby podtrzymać harmonię. Lecz gdy milczenie staje się regułą dotyczącą niewłaściwego zachowania, organizacyjnego wypaczenia lub nadużywania władzy, sytuacja nabiera wymiaru systemowego problemu. Ofiary muszą mierzyć się nie tylko ze źródłem problemu, ale i z milczącą aprobatą całej grupy. W takich przypadkach cisza przestaje być spokojem, a zmienia się w narzędzie represji.
Jak przezwyciężyć otwarte sekrety?
Podstawowym krokiem jest uświadomienie sobie mechanizmów odpowiedzialnych za ich powstawanie. Berstler zachęca do refleksji nad tym, jak można skonstruować bardziej otwarte systemy wymiany myśli w organizacjach, w których niewygodne prawdy nie zostaną zasłonięte kolejnymi warstwami cichej aprobaty. Co więcej, jego analizy mogą pomóc liderom zrozumieć, kiedy unikanie pewnych kwestii przynosi korzyści, a kiedy zaczyna prowadzić do destrukcji relacji i wewnętrznego rozkładu.
Należy także wdrażać mechanizmy wsparcia dla osób, które decydują się mówić o problemie publicznie. Wspieranie tzw. whistleblowerów, czyli osób ujawniających niewłaściwe zachowania w swoich organizacjach, musi być priorytetem dla korporacji, instytucji państwowych czy organizacji non-profit. Reakcja na ujawnienie problemu powinna być nie tylko adekwatna, ale również odcinać wszelkie podstawy dla zachowań przemilczania problemów.
Otwarty sekret może być barometrem zdrowia organizacji czy społeczności. Jeśli w grupie akceptuje się niepisane zasady unikania trudnych tematów, to znak, że należy natychmiast podjąć działania służące poprawie kultury organizacyjnej. Kluczem jest nie tylko rozpoznanie problemu, ale i odwaga w jego podejściu – nie uciekając od prawdy, lecz podejmując dialog z trudną rzeczywistością.
