NASA kontynuuje ambitną misję eksploracji Księżyca, przekraczającą dotychczasowe osiągnięcia. W ramach tej inicjatywy przyznano firmie Firefly Aerospace kontrakt o wartości 179 milionów dolarów na dostarczenie sześciu eksperymentów naukowych na powierzchnię Księżyca. Nowa misja, czwarty zlecony projekt dla tej firmy, zakłada lądowanie w rejonie wzgórz Gruithuisen Domes na widocznej stronie Księżyca w 2028 roku.
Eksploracja w ramach programu Artemis
Misja Firefly Aerospace wpisuje się w szeroki program Artemis, który jest wspólną inicjatywą NASA mającą na celu ponowne badanie Księżyca oraz przygotowanie ludzi do misji na Marsa. W ramach tego przedsięwzięcia NASA realizuje inicjatywę CLPS (Commercial Lunar Payload Services), która pozwala na dostarczanie instrumentów badawczych i demonstracji technologicznych przy wsparciu firm prywatnych. W przypadku wzgórz Gruithuisen Domes kluczowym celem jest analiza starożytnych przepływów lawy, co umożliwi lepsze zrozumienie procesów planetarnych i ewolucji Księżyca.
Joel Kearns, zastępca administratora ds. eksploracji w Dyrekcji Misji Naukowych NASA, podkreśla znaczenie tej inicjatywy: „Program CLPS pozwala na realizację amerykańskich badań naukowych i technicznych na powierzchni Księżyca przy wsparciu robotycznych eksploratorów. To istotny krok w budowie rosnącej gospodarki księżycowej z udziałem amerykańskich firm.” Zrozumienie formacji takich jak Gruithuisen Domes rzuci nowe światło na ewolucję powierzchni Księżyca i pomoże lepiej przygotować przyszłe misje załogowe.
Misje Firefly Aerospace w harmonogramie NASA
Firefly Aerospace już wcześniej zostało zaangażowane w misje księżycowe NASA. Pierwsza dostawa jest planowana na styczeń 2025 roku i zakłada lądowanie w rejonie Mons Latreille w obrębie Mare Crisium. Z kolei druga misja, zapowiedziana na rok 2026, polegać będzie na dostarczeniu ładunku na powierzchnię Księżyca oraz umieszczeniu satelity na orbicie. Najnowsze zadanie, planowane na 2028 rok, skoncentruje się na regionie Gruithuisen Domes oraz pobliskim Sinus Viscositatus.
Wzgórza Gruithuisen od dawna budzą zainteresowanie naukowców. Podejrzewa się, że powstały z magmy bogatej w krzemionkę, podobnej w składzie do granitu. Na Ziemi takie skały formują się dzięki obecności płyt tektonicznych i oceanu wody. Ponieważ Księżyc nie posiada tych warunków, powstanie wzgórz Gruithuisen pozostaje zagadką. Dzięki tej misji przeprowadzone zostaną badania terenowe, które pozwolą odpowiedzieć na te pytania. Po raz pierwszy w ramach CLPS NASA przewiduje także użycie mobilnych łazików, które umożliwią przemieszczanie się naukowego sprzętu po powierzchni Księżyca.
Instrumenty naukowe i ich zadania
Podczas misji Firefly Aerospace na Księżycu zostanie dostarczonych sześć zaawansowanych instrumentów naukowych, które mają ważyć łącznie około 97 kilogramów. Ich zadania obejmują badania geologiczne, testy technologiczne oraz pomiary środowiskowe. W skład zestawu wchodzą:
1. Lunar Vulkan Imaging and Spectroscopy Explorer
Specjalistyczne instrumenty stacjonarne i mobilne do badania skał i regolitu na szczycie jednego z wzgórz Gruithuisen. Ich zadaniem będzie określenie pochodzenia badanych próbek oraz analiza procesów geologicznych wczesnych ciał planetarnych.
2. Heimdall
Elastyczny system kamer do fotografowania terenu lądowania, zarówno z perspektywy przestrzeni powyżej horyzontu, jak i bezpośrednio pod lądownikiem.
3. Robotic Arm do analizy regolitu
Ramie robotyczne będzie pobierało próbki gruntu księżycowego oraz segregowało cząsteczki według rozmiaru, wykorzystując technologię z misji Mars Exploration Rover.
4. Low-frequency Radio Observations from the Near Side Lunar Surface
Instrument do obserwacji w zakresie częstotliwości radiowych, który pozwoli na ocenę wpływu aktywności ludzkiej i naturalnych czynników na powierzchni Księżyca.
5. Photovoltaic Investigation on the Lunar Surface
Demonstrator technologii solarnej, wyposażony w nowoczesne ogniwa słoneczne, który przetestuje zdolność konwersji światła w energię elektryczną oraz przeanalizuje środowisko elektryczne na powierzchni Księżyca.
6. Neutron Measurements at the Lunar Surface
Spektrometr neutronów do monitorowania promieniowania na powierzchni księżycowej, analizy wodoru oraz badania składu pierwiastkowego.
CLPS: Most do przyszłości
Inicjatywa CLPS jest kluczowym elementem planu NASA na przyszłość eksploracji Księżyca. Dzięki współpracy z przedsiębiorstwami prywatnymi, agencja może realizować dostawy ładunków naukowych oraz testy technologiczne, które pomogą zbudować fundamenty księżycowej gospodarki. NASA planuje utrzymać intensywny rytm misji CLPS, wspierając rozwój przemysłu kosmicznego i przyspieszając odkrycia naukowe.
Najbliższe dwa starty w ramach CLPS przewidziane są na początek 2025 roku i obejmują lądowanie w regionach widocznej strony Księżyca oraz w pobliżu jego bieguna południowego. Wszystkie te działania zaznaczają zaangażowanie w realizację długoterminowego planu eksploracji „Moon to Mars”.
