Nowatorskie badania przeprowadzone przez naukowców z instytutów Regenstrief, Indiana University i Purdue University prezentują przełomową, niskokosztową i skalowalną metodologię umożliwiającą wczesne wykrywanie osób narażonych na rozwój demencji. Mimo że schorzenie to pozostaje nieuleczalne, wskazano szereg czynników ryzyka, które – jeśli odpowiednio zidentyfikowane i zaadresowane – mogą zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia demencji lub spowolnić tempo pogorszenia funkcji poznawczych.
Dlaczego wczesna identyfikacja ryzyka demencji ma znaczenie?
Wczesne wykrywanie ryzyka demencji to kluczowy krok w zapewnieniu właściwego zarządzania opieką i planowania przyszłości zarówno dla pacjentów, jak i ich rodzin. Autorzy badania podkreślają, że ich celem było stworzenie narzędzia, które będzie zarówno dostępne finansowo, jak i łatwe do wdrożenia w systemie opieki zdrowotnej. Aby osiągnąć ten cel, badacze wykorzystali dane bierne, czyli informacje już zawarte w historii medycznej pacjenta, przy minimalnym koszcie – poniżej jednego dolara za ocenę.
Wynikiem zastosowania tej metody jest „ocena zerominutowa”, która pozwala na szybkie przewidywanie ryzyka demencji lub identyfikację łagodnych zaburzeń poznawczych. Proces opiera się na zaawansowanych algorytmach uczenia maszynowego, które analizują wybrane fragmenty notatek medycznych sporządzanych przez lekarzy, pielęgniarki, pracowników socjalnych oraz innych specjalistów.
Jak działa innowacyjna metodologia?
Technika ta wykorzystuje uczenie maszynowe, które selekcjonuje kluczowe frazy lub zdania z narracyjnych opisów w elektronicznej dokumentacji medycznej (EHR). Notatki te, zapisane w formacie tekstu swobodnego, zawierają cenne informacje o stanie zdrowia pacjenta. Wybrane dane mogą obejmować obserwacje lekarza, uwagi członków rodziny, wyniki badań, historię leków – zarówno na receptę, jak i dostępnych bez recepty – a także stosowanie ziół czy suplementów diety.
Przewidywanie ryzyka demencji na podstawie takich danych niesie korzyści zarówno dla pacjentów, jak i ich opiekunów. Dzięki temu mogą oni uzyskać łatwiejszy dostęp do zasobów, takich jak grupy wsparcia czy programy wspierające życie w domu, jak np. Centers for Medicare and Medicaid GUIDE. Ponadto lekarze mogą dostosować leczenie, ograniczając stosowanie leków, które negatywnie wpływają na funkcje poznawcze, oraz rozważyć wykorzystanie nowo zatwierdzonych terapii wpływających na przebieg choroby Alzheimera.
Praktyczne zastosowania i dalsze kroki
Co czyni tę metodologię wyjątkową, to również jej potencjał w odciążeniu lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej, którzy często nie mają czasu ani specjalistycznego przeszkolenia, aby przeprowadzać złożone testy poznawcze. Według badaczy, ich metoda pozwala szybko zidentyfikować ryzyko, a także potwierdzić wyniki na podstawie konkretnych fragmentów tekstu użytego do oceny.
Pięcioletnie badania kliniczne nad tym narzędziem, prowadzone w Indianapolis i Miami, zmierzają ku końcowi. Naukowcy planują dalsze prace nad integracją analizowanych notatek z innymi danymi zawartymi w dokumentacji medycznej oraz informacjami środowiskowymi, by jeszcze bardziej zwiększyć precyzję prognoz.
Znaczenie badań dla przyszłości opieki zdrowotnej
Autorzy badania podkreślają, że ich metodologia jest doskonałym przykładem na to, jak zaawansowane technologie mogą maksymalizować kliniczną wartość danych zapisanych w elektronicznej dokumentacji medycznej. Jak zauważa współautor badania, dr Paul Dexter, wczesna identyfikacja demencji nabiera szczególnego znaczenia w świetle dynamicznego rozwoju nowych terapii.
Publikacja tych badań w prestiżowym czasopiśmie Computers in Biology and Medicine podkreśla ich znaczenie dla rozwoju medycyny. Metodologia ta, wsparta finansowaniem ze strony National Institute on Aging, otwiera drzwi do bardziej efektywnej diagnostyki i zarządzania opieką nad osobami starszymi, co w dłuższej perspektywie może przynieść korzyści zarówno pacjentom, jak i całemu systemowi opieki zdrowotnej.
